شهر اسلامی، شهری ورای گنبد و مناره

شهر، زیستگاه انسان، محیط و خاستگاه مدنیت و بستر زندگی اجتماعی آدمیان، زیستاری است چند مولفه ای که ویژگی های سرزمینی، سازه ها و فضاهای کالبدی ساکنان، شهروندان، نهادهای اجتماعی، روابط و مناسبات شهروندی و هنجارهای نهادینه از آن شمارشده است. با توجه به این تعریف از شهر، تنها وجودمساجد،گنبدها و مناره ها در بافت یک شهر نمیتواند به معنای اسلامی بودن آن شهر باشد، شهر اسلامی عبارت از نمایش فضایی شکل و ساختمان اجتماعی است که بر اساس ایدهآلهای اسلامی، شکل های ارتباطی و عناصر تزیینی خود را در آن وارد کرده است. در شهرهای اسلامی، مظاهر تمدن اسلامی نمود دارد و دارای هویت خاص فضایی، فرهنگی و تاریخی است که ویژگی های آن در ارتباط با دین اسلام و از قرآن و سنت نشات گرفته است. در این شهرها ارتباط ذاتی، کلی و ساختاری بین یک دین و فضای ساخته شده شهری و مناسبات فردی و اجتماعی مشاهده میشود. فضای معنوی زندگی انسانها در شهر اسلامی با واژه هایی چون شهر مقدس، مدینه فاضله و...گویای این حقیقت اند که پیشتر از آنکه ایدهای به نام شهر اسلامی مطرح شود، هویت معنایی و معنوی فضای زیست انسانها، بر کالبد و ساختار شهر پیشی داشته است. بر این اساس، تحقیق حاضر بر آن است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با در نظر گرفتن ارکان و عناصر شهر اسلامی و لحاظ نمودن ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... در یک شهر اسلامی، به این هدف دست یابد که تنها وجود ویژگی های کالبدی و ظاهری اسلامی همچون گنبد و مناره در یک شهر اسلامی، نمی تواند ارائه دهنده یک شهر اسلامی باشد؛ در نتیجه با بهرهگیری از الگوی swot، ارائه راهبردهایی در این خصوص میتواند تا حدودی شهرهای ما را به اصالت واقعی خود نزدیک گرداند.