مطالعه تطبیقی روش های برآورد بارش موثر در زراعت گندم دیم در اقلیم های مختلف ایران

برآورد بارش موثر که قسمتی از بارش کل بوده و برای تامین نیازهای تبخیر تعرقی در بخش توسعه ریشه گیاه در دسترس است، به دلیل هزینه بالای به‎کارگیری ابزار های دقیق، عمدتا به‎کمک روش های تجربی انجام می شود. هدف از این پژوهش، مقایسه چند روش تجربی برآورد بارش موثر با روش مبتنی بر بیلان آب خاک و معرفی روش تجربی مناسب در اقلیم‎های مختلف کشور است. برای این امر از داده های هواشناسی، فنولوژی و خاک و عملکرد گندم دیم مربوط به بیست‎ویک ایستگاه هواشناسی کشاورزی کشور (نماینده اقلیم های خشک، نیمه‎خشک، نیمه‎مرطوب و مرطوب) استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مدل بیلان آب خاک تدوین‎شده با توجه به محدودیت های داده های اندازه گیری، توانایی مناسبی را در تعیین بخشی از تغییرات میزان محصول گندم دیم که به‎وسیله تغییرات در میزان بارش موثر قابل توجیه است دارد. همچنین هرچه میزان ضریب خشکی دومارتن افزایش یابد، درصدی از بارش که در کشت گندم دیم موثر است، کاهش خواهد یافت. در مناطق با هویت اقلیمی خشک و نیمه‎خشک، روش تجربی نسبت تبخیر تعرق به بارش و در مناطق با هویت اقلیمی مرطوب و نیمه‎مرطوب، به‎ترتیب روش های اداره حفاظت خاک ایالات متحده و فائو نسبت به روش های تجربی دیگر برتری دارند.