بررسی تحرک چرایی بز در مراتع استپی استان یزد (مطالعه موردی: مراتع ندوشن شهرستان صدوق)

ویژگی های پوشش گیاهی، شرایط آب و هوایی، نوع و میزان دسترسی دام به منابع آبی و شیب اراضی در قلمروی چرایی دام از جمله عوامل موثر بر رفتار چرایی دام در مرتع محسوب میشوند. به بیان دیگر، هر نوع دام در یک سایت مرتعی مشخص رفتار چرایی معینی دارد. شناخت این رفتار چرایی برای برنامهریزی چرا و بهرهبرداری بهینه از مرتع بسیار با اهمیت تلقی می شود. به همین انگیزه در این بررسی تحرک چرایی بز بومی (hircus‍Capra aegarus) در سایت مرتعی ندوشن استان یزد طی دوره چهار ساله (1389-1386) بررسی شد. برای انجام این پژوهش، در آغاز هر سال یک راس مادهبز سه ساله به عنوان نماینده گله نشاندار و در کل آماربرداری های سالانه از آن استفاده شد. داده های حاصل از تیمارهای آزمایشی شامل مدت زمان حضور دام در مرتع، مدت زمان استراحت، مسافت طی شده روزانه، متوسط سرعت تردد روزانه در 6 ماه مورد بررسی طی دوره 4 ساله (تکرار آزمایش) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادقی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. داده های حداکثر سرعت لحظه ای تردد دام و مقادیر سرعت و مسافت طی شده در هر یک از طبقات شیت سامانه عرفی مورد نظر به طور توصیفی مطالعه شد. بر اساس نتایج حاصل میانگین کمترین مسافت طی شده دام در دوره مطالعه برابر 14 کیلومتر در روز متعلق به شهریور ماه میباشد که با مقادیر تیر و مرداد تفاوت معنی داری ندارد (05/0p≤). میانگین بیشترین مسافت طی شده برابر 3/19 کیلومتر در روز متعلق به فروردین ماه میباشد که با مقادیر اردیبهشت و خرداد ماه تفاوت معنی داری ندارد (p≤0/05). میانگین کمترین زمان استراحت گله در طول روز 1 ساعت و 18 دقیقه در فروردین ماه می باشد که با مقادیر ماه های مرداد و شهریور تفاوت معنی داری ندارد (05/0p≤). میانگین بیشترین آن به 2 ساعت و 43 دقیقه در تیرماه میرسد که با داده های اردیبهشت و خرداد در یک گروه قرار دارند. میانگین بالاترین سرعت تردد روزانه دام 5/1 کیلومتر در ساعت (فروردین) و میانگین کمترین آن 2/1 کیلومتر در ساعت (شهریور) بوده که تفاوت بین آن ها معنیدار است (05/0p≤). تغییرات سرعت حرکت دام تابع درصد شیب اراضی در قلمروی چرایی آن نمیباشد و ارقام ثبت شده در طبقات مختلف شیب بین 2/0 تا 3 کیلومتر در ساعت بوده است.