تحلیل انتقادی عملکرد آموزش و پرورش رسمی در ایران

در این مقاله با اتکا به رویکردهای نظری جامعه شناسی آموزش و پرورش، به ویژه نظریه انتقادی ایوان ایلیچ به بررسی نظری و تحلیلی عملکرد و سازوکارهای آموزش و پرورش رسمی در ایران پرداخته شده است. در این زمینه، ابتدا به مشکلات اجتماعی و آموزشی موجود اشاره شده است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از سازوکارهای آموزش و پرورش نشات گرفته اند. سپس، ضمن بررسی ارتباط مشکلات و معضلات موجود با سازوکارهای آموزشی، همراه با تحلیل نظری، مشخصه هایی از عملکردهای آموزشی نشان داده شده است که از عوامل اصلی بروز بی کارکردی ها و کژکارکردی های نظام آموزش هستند، در پایان رهنمودها و پیشنهادهایی برای بهبود و اصلاح آموزش و پرورش ایران ارائه شده است.
این مقاله بر آن است که نظام مدرک دهی و استخدامی کنونی، وجود روحیه انقیاد و انفعال نسبت به نظام سازمانی و نبود خلاقیت و نقادی را بررسی کند. در درون این نظام عناصری از قبیل بسته های آموزشی، انعطاف ناپذیری، حضور اجباری در کلاس ها و سایر فعالیت ها، آموزش طولانی و... منجر به بروز مشکلات متعدد آموزشی و اجتماعی شده اند که برای رفع آن ها باید نظام مدرک دهی، فرآیندهای استخدامی و الگوهای آموزش و پرورش با هم بازنگری شوند تا بتوان به نظام آموزشی کارآمدتری دست یافت.