مقایسه عملکرد دانه و اجزاء مرتبط با آن در ژنوتیپ های رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)

رازیانه گیاهی علفی و چند ساله است که اسانس و عصاره آن کاربرد وسیعی در صنایع داروسازی، نوشابه سازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی دارد. به منظور بررسی عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن در این گیاه، آزمایشی در سال های 1385- 1383 در اصفهان انجام شد و در آن دوازده ژنوتیپ رازیانه شامل ده توده بومی (بوشهر، ارومیه، مشهد، اصفهان، فزوه، ابن سینا، همدان، لرستان، یزد و شیراز) و دو رقم خارجی (P11-820065 و 11486) با استفاده از طرح اسپلیت پلات در زمان با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به این که در سال اول به علت خسارت سرمای پاییزه امکان یادداشت برداری از آزمایش وجود نداشت، در سال های دوم و سوم صفات مختلف مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، عملکرد و درصد اسانس ژنوتیپ ها یادداشت برداری شد. نتایج دو ساله نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه به جز صفت تعداد شاخه فرعی، تفاوت معنی داری داشتند. ژنوتیپ P11-820065، با متوسط عملکرد 561 گرم در مترمربع و ژنوتیپ ابن سینا با 22/201 گرم در مترمربع به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را داشتند. سال های آزمایش تاثیر معنی داری بر عملکرد و درصد اسانس داشت. ژنوتیپ های خارجی به خاطر داشتن طول دوره رویشی و زایشی بیشتر، دارای ارتفاع گیاه، عملکرد دانه و وزن هزار دانه بیشتری بودند. نتایج ضرایب همبستگی صفات نشان داد که وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسیدگی کامل وتعداد چترک در گیاه همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در متر مربع داشتند. ژنوتیپ P11-820065 به علت عملکرد بالا و درصد اسانس قابل توجه، جهت کشت در مناطقی با شرایط اقلیمی مشابه منطقه اجرای آزمایش توصیه می شود.