مطالعه ساختار ژنتیکی پایکای افغانی (Ochotona rufescens) با استفاده از توالی ناحیه D-Loop ژنوم میتوکندریایی در خراسان شمالی

در پژوهش حاضر، با استفاده از ناحیه D-Loop میتوکندریایی، تنوع ژنتیکی پایکای افغانی (Ochotona rufescens) در بین چهار جمعیت مختلف در استان خراسان شمالی بررسی و تحلیل شد. به این منظور، تعداد 16 فرد (4 فرد از هر جمعیت) از چهار منطقه حفاظت شده (قرخود، گلول-سرانی، سالوک و ساریگل) جمع آوری و پژوهش های آزمایشگاهی انجام شد. عوامل ژنتیکی بین و درون جمعیت های پایکا از قبیل تنوع ژنتیکی و نوکلئوتیدی، تفاوت هاپلوتیپی، میزان تفاوت ژنتیکی بر اساس آماره F، جریان ژن (Nm) شاخص توزیع شکل گاما، آزمون و جدایی از طریق فاصله جغرافیایی (IBD) محاسبه و مقایسه شد. به طور کلی، با بررسی قطعه 483 جفت بازی 25 جایگاه متغیر، 457 جایگاه حفاظت شده و 10 هاپلوتیپ مختلف شناسایی شد. مقدار پایین (21/0) ولی معنی داری (P<0.05) Fst بین جمعیت ها بیانگر تفاوت ژنتیکی نسبتا پایین یا به بیان دیگر جریان ژنی نسبتا بالا بین جمعیت های مورد مطالعه بود. نتایج مربوط به وجود رابطه بین ماتریس فاصله و ماتریس ژنتیکی بر اساس آزمون منتل (057/0=p؛ 172/0=r) نشان داد که جدایی بر اثر فواصل جغرافیایی بین نمونه ها معنی دار نبوده یا جدایی بر اثر فاصله رخ نداده است. همچنین، این جدایی بر اساس آزمون منتل (10000 تکرار) بین جمعیت های مختلف (159/0=p؛ 64/0-=r) به وجود نیامده است. شاخص توزیع شکل گاما به منظور برآورد نرخ یا ضریب ناهمگونی بین چهار جمعیت مورد بررسی عدد 200 محاسبه گردید که نشان دهنده ناهمگونی و نرخ جهش پایین بین چهار منطقه است. همچنین، میزان شاخص راجرز-هارپندینگ 08/0 (P>0.5) و شاخص تاجیما 37/0 (P>0.1) محاسبه گردید و نشان داد که جمعیت در گذشته گسترش ناگهانی نداشته است.