مقایسه نظریات منطقی زبانشناختی فارابی با اصول و نظریات زبانشناسی معاصر

هدف اصلی نوشتار حاضر، مقایسه نظریات منطقی زبانشناختی فارابی با اصول و نظریات زبانشناسی معاصر است. بدین منظور، ابتدا ضمن مروری بر نحوه پیدایش زبانشناسی و استقلال آن از علوم دیگر، به معرفی رایجترین حوزه ها و نظریات زبانشناسی معاصر و سپس به مقایسه و تطبیق نسبی نظریات منطقی زبانشناختی فارابی با حوزه ها، مفاهیم و نظریات یادشده میپردازیم. ده قرن پیش از این، فارابی علم زبان را در میان علوم زمانه خویش مطرح کرد و حوزه ها، اصول و نظریات خاصی برای آن معرفی نمود که از جهات بسیاری هم پوشانی اعجاب انگیزی با نظریات زبانشناسی معاصر دارند. او همچنین در علم قوانین الفاظ مفرد که سومین بخش از بخشهای هفتگانه علم زبان از نظر اوست به بررسی حروف، اصوات و واژگان به صورتی که در آواشناسی و مورفولوژی امروز آمده است، پرداخته و در علم قوانین الفاظ مرکب (چهارمین بخش علم زبان) نیز به بررسی نحوی جملات و عناصر موجود در آنها میپردازد. نظریات وی در این زمینه، انطباق عجیبی با دستور گروه ساختی چامسکی دارد. فارابی با ایجاد تمایز میان علم نحو و علم منطق، بین آنها نسبتی برقرار نمود که میتوانست برای فلاسفه، منطقیون و نحویان بعد از خود درخصوص نظریات زبانشناسی معاصر همچون دستور جهانی و اصول و پارامترهای آن، نظریه اسباب فراگیری زبان و فطری بودن آن و توسعه نظریه روساخت زیرساخت زبان راهگشا باشد. نظریات او درباره علم نحو و علم منطق و نسبت آن دو نیز بشدت مبتکرانه و راهگشاست و میتوان رگه های روشنی از برخی نظریات نوین، مانند مفهوم روساخت آوایی و زیرساخت معنایی جملات و نظریه فطری بودن زبان را در آنها یافت. در نوشتار حاضر به شرح این نظریات و نسبت آنها با نظریات نوین زبانشناسی خواهیم پرداخت تا بتوانیم بر گوشه یی از نبوغ، وسعت نظر، دقت علمی و همت بلند این دانشمند، فیلسوف و زبانشناس ایرانی و اسلامی به روش علمی کورسویی افکنیم.