بررسی نقش دارالعلم طرابلس در پویایی مذهب تشیع در عهد بنی عمار

در نیمه دوم قرن پنجم هجری، بروز بحران های سیاسی و اقتصادی در خلافت فاطمیان و منازعات آنان با سلجوقیان در شام، به تاسیس حکومت های محلی در این منطقه انجامید. برجسته ترین این حکومت ها، دولت بنی عمار در طرابلس است که به اجماع منابع، شیعه دوازده امامی بودند. خاندان بنی عمار بسیار به توسعه اقتصادی و پیشرفت فرهنگی این شهر اهتمام داشتند و تاسیس دارالعلمی در طرابلس توسط این خاندان، در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی و همچنین انتقال فرهنگ به اروپا، نقشی بسزا داشته است. این دارالعلم، یکی از غنی ترین کتابخانه های جهان اسلام در قرن پنجم هجری به شمار می رفت. در زمان حکمرانی این خاندان، به علت جاذبه علمی طرابلس، دانشمندان از اطراف و اکناف به این دیار سفر کردند و به خدمت حکام بنی عمار در آمدند. بنیان گذاران شیعی مذهب دارالعلم طرابلس با الگوگیری از حکومت های شیعی دیگر، در شکوفایی و پویایی شیعه در منطقه شام تاثیرگذار بودند. در پی سقوط این حکومت توسط صلیبیون در اوایل قرن ششم، کتابخانه این دارالعلم به استناد منابع، از سوی مهاجمین دچار آتش سوزی شد. این پژوهش با روش کتابخانه ای و با استناد به منابع اصلی، به اوضاع فرهنگی طرابلس و زمینه های شکل گیری دارالعلم طرابلس می پردازد.