بررسی اثر کاربری اراضی و سنگ شناسی بر کیفیت آب چشمه های حوزه آبخیز پیرانشهر

چشمه های حوزه آبخیز پیرانشهر یکی از منابع مهم تامین منابع آب شرب و آبیاری اراضی کشاورزی است. به همین منظور، در این تحقیق تاثیر وضعیت سنگ شناسی و فعالیت های کشاورزی به عنوان مهمترین عوامل کنترل کننده کیفیت آب این چشمه ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. پس از ثبت موقعیت جغرافیایی 145 چشمه، نمونه برداری آن ها در تیر ماه 1391 انجام شد. مقدار پارامتر هدایت الکتریکی (EC) در محل نمونه برداری و مقدار سایر پارامترها از جمله یون های سدیم، کلسیم، منزیم، پتاسیم، کربنات، بیکربنات، کلر و سولفات در آزمایشگاه اندازه گیری گردید. پس از انجام تجزیه و تحلیل پارامتر های کیفی نمونه های آب، دیاگرام پایپر نشان داد که شش تیپ آب شامل Ca-HCO3، Mg-HCO3، Ca-SO4،Mg-SO4، Na-HCO3 و Na-SO4 از چشمه-های منطقه مورد مطالعه جاری است. برای بررسی تاثیر سنگ شناسی (7 نوع جنس سنگ) و کاربری اراضی (2 نوع کاربری اراضی) بر کیفیت آب چشمه ها، به ترتیب از آزمونهای آماری تجزیه واریانس (ANOVA) و t استفاده شد. نتایج تحلیلهای آماری نمونه آب چشمه ها نشان داد که پارامترهای EC،TDS، CO32-، HCO3-، Cl-، Ca2+، Mg2+ و TH در سازندهای مختلف منطقه مورد مطالعه اختلاف معنی داری دارند. درنهایت مقایسه میانگین پارامترهای کیفی در سنگها با آزمون دانکن صورت پذیرفت. همچنین کاربری اراضی فقط تاثیر معنی داری بر پارامترهای CO32-، Cl- و K+ داشت. دیاگرام گیبس بر اساس نتایج آنالیز شیمیایی نشان داد که ساختار شیمیایی آب چشمه ها تحت تاثیر سنگشناسی منطقه است. بنابراین در اولویت اول عامل سنگشناسی و در اولویت دوم عامل کاربری اراضی بر کیفیت آب چشمه های حوزه آبخیز پیرانشهر تاثیر معنی داری دارند.