تصویر زمان در تصور عرفای ایران از آغاز تا پایان قرن ششم ه.ق

زمان، سرمایه بی نظیر خدادادی، منبع گران ارجی است که هر انسانی متناسب با ظرفیت خود، مراحل مختلف آن را درک می کند. برخلاف فلاسفه و حکما که براهین متفاوتی در باب ماهیت زمان دارند، اشتراکات عرفا درمورد زمان که با عنوان «وقت» بدان پرداخته اند، بسیار نزدیک به هم است. از آنجا که فلاسفه و متکلمین به توصیف و تعریف زمان پرداخته اند اما عرفا با اراده و ریاضت، درصدد تصرف آن برآمده اند، بنابراین، تبیین دیدگاه فلاسفه، متکلمین و عرفا در مورد زمان ضروری می نماید. تلاش عرفا جهت ایجاد ارتباط معنوی با کمال مطلق، بدان سبب است که با نزدیک شدن به خصلت های انسان کامل، بتوانند از سیطره ی محدودیت های مادی و حجاب زمان رهایی یابند و طعم شیرین وقت های خوش عارفانه را درک نمایند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سوالات است که زمان از منظر عرفا بر چند قسم بوده و تصور عرفا از زمان چگونه است؟ از این روی، جستار حاضر با تکیه بر روش بنیادی- تحلیلی، به تبیین جایگاه زمان از دریچه ی نگاه عارفانه ی عرفای پارسی از آغاز تا پایان قرن ششم هجری پرداخته است.