بررسی اثربخشی مداخلات اجتماع محور در ارتقای سلامت روان زنان

سلامت روان به عنوان یک تعیین کننده اجتماعی موثر بر سلامت، اهمیت ویژه ای دارد و هیچ وضعیت بهداشتی دیگری از لحاظ شیوع، تداوم و وسعت، مانند مشکلات روانی به خصوص در زنان مطرح نمی باشند. لذا ما در این مطالعه بر آن شدیم تا با رویکرد اجتماع محور و بکارگیری روش های کیفی و کمی، ضمن شناسایی دقیق پارادایم مربوطه، گامی در جهت ارتقای سلامت روان در زنان برداریم.
مطالعه از نوع مداخله ای و با رویکرد اجتماع محور مشارکتی طراحی شده است. جامعه هدف، زنان متاهل 18 تا 65 ساله ساکن در منطقه 22 شهرداری تهران می باشند. در این تحقیق، ابتدا با استفاده از یک مطالعه کیفی از نوع بسترزاد، فرآیند، ساختار و مفاهیم مرتبط با ارتقای سلامت روان زنان بر اساس تجربیات مشارکت کنندگان تبیین گردید و سپس نیازها و اولویت های مربوطه با حضور ذی نفعان مشخص شد. بر اساس اولویت تعیین شده، طراحی و اجرای مداخلات به منظور ارتقای سلامت روان به صورت مشارکتی انجام گردید و در انتها نیز اثربخشی مداخلات از طریق طراحی مطالعه قبل و بعد و با در نظر گرفتن گروه مقایسه و با حجم نمونه 100 نفر در هر گروه تعیین شد.
بر اساس نتایج حاصل از مطالعه بسترزاد، متغیر اصلی در پارادایم ارتقای سلامت روا، جستجوی آرامش نام گرفت. کنش برهم کنش های لازم جهت ارتقای سلامت روان شامل تقویت جوهره انسانی، توسعه مهارت های زندگی و دریافت کمک بود. نیازهای استخراج شده در سه طبقه اصلی عوامل ساختاری، زمینه و بافت و عوامل فرآیندی قرار گرفتند و اولویت اصلی جهت طراحی مداخلات، آموزش شیوه های سازگار مقابله با استرس تعیین شد. مداخلات به صورت مشارکتی و از طریق برگزاری کلاس های آموزشی، توزیع پمفلت های آموزشی و تهیه دو جلد کتاب آموزشی با زبان ساده به مدت سه ماه اجرا گردید. ارزیابی مداخلات بیانگر آن بود که میانگین نمره شیوه های مبتنی بر حل مساله در گروه مداخله پس از انجام مداخلات به طور معناداری افزایش یافت به نحوی که میانگین امتیاز روش حل مشکل برنامه ریزی شده در گروه مداخله از (3/3±) 7/ 11 به (6/ 1±) 3/ 14 پس از انجام مداخلات رسید. اما در گروه مقایسه، میانگین امتیاز این روش از (5/ 3±) 56/ 12 به (5/ 3±) 33/ 12 تغییر کرد که از نظر آماری معنادار نبود (143 /0=p). انجام مداخلات سبب افزایش امتیاز حیطه های مختلف کیفیت زندگی به ویژه حیطه روانی در گروه مداخله نسبت به گروه مقایسه گردید.
بکارگیری روش های مطالعات کیفی در شناسایی عمیق فرآیند ارتقای سلامت روان و استفاده از رویکرد اجتماع محور مشارکتی در تبیین نیازها، اولویت بندی، طراحی مداخلات و اجرای آن سبب ارتقای سلامت روان زنان خواهد شد.