تعیین رطوبت بحرانی برخی خاک های آبگریز استان گیلان

آبگریزی یکی از ویژگی های خاک با تغییرات فصلی یا کوتاه مدت است که نفوذ آب در خاک را کاهش داده و یا از آن جلوگیری می کند. آبگریزی وابسته به رطوبت خاک است و در خاک های خشک بیشترین شدت را پیدا می کند. این مطالعه با هدف بررسی تغییرات آبگریزی و تعیین رطوبت بحرانی خاک ها در 10 منطقه جنگلی استان گیلان تحت پوشش های گیاهی مختلف از قبیل کاج تدا، توسکا، لرگ، گیاه آقطی، شمشاد، انجیلی، بلوط، راش، افرا و چمن پراکنده انجام شد. خاک ها در دو فصل پاییز و تابستان از عمق 5-0 سانتی متر نمونه برداری شدند. برای بررسی آبگریزی واقعی از آزمون زمان نفوذ قطره آب (WDPT) در رطوبت مزرعه و آبگریزی بالقوه پس از خشک کردن نمونه های دست نخورده در دمای 25 درجه سانتیگراد انجام شد. آبگریزی واقعی فقط در تابستان در مناطق جنگلی انداره گیری گردید. گستره وسیعی از کلاس های آبگریزی خاک (خاک های آبدوست تا بینهایت آبگریز) در مناطق مورد مطالعه مشاهده شدند. نتایج نشان داد که در مناطقی که بافت شنی دارند شدت آبگریزی بیشتر می باشد. در این پژوهش همبستگی مثبتی بین Log WDPT با مقدار ماده آلی و درصد شن خاک (با r به ترتیب 42/0 و 27/0) تعیین شد. همبستگی Log WDPTبا درصد رس خاک منفی ( با 35/0- = r) و رابطه ای بین Log WDPT و pH به دست نیامد. محدوده رطوبتی که خاک ها آبگریز می شوند ( رطوبت بحرانی) برای هر یک از مناطق متفاوت و تابعی از ویژگی های خاک بود. محدوده رطوبت بحرانی در خاک های شنی در عمق 5-0 سانتی متر بین 7/6-4 درصد، در خاک های لوم رس سیلتی و لوم سیلتی بین 8/15-1/10 درصد و در خاک های لوم سیلتی و لوم رسی با میانگین ماده آلی بالا (6/14-2/11 درصد) بین 3/21-4/13 درصد ارزیابی شد. نتایج نشان می دهند که ماده آلی و بافت خاک بر مقدار رطوبت بحرانی خاک تاثیر دارند.