از غدیر تا سقیفه نگاهی به مساله جانشینی در واپسین ایام زندگانی پیامبر (ص) (با تکیه بر آثار طبری و یعقوبی)

پیامبر اسلام (ص) در واپسین سفر خود به مکه و دریکی از مهم ترین اجتماعات مسلمانان، مکلف شد تا تداوم بعثت و کمال دین و اتمام نعمت را با انتصاب جانشین خویش به فرجام رساند؛ اما مدتی نگذشت که وصیت نبی مکرم اسلام در هیاهوی سقیفه به فراموشی سپرده شد و سیر حوادث، فرجام ناخوشایندی را برای غدیر رقم زد.رخدادهای سرنوشت ساز این دوران یعنی ازاجتماع غدیرخم تا برگزاری جلسه سقیفه بنی ساعده، در زمینه شناخت روند تحولات سیاسی و مذهبی تاریخ صدر اسلام، آن چنان از اهمیت برخوردار است که توجه همه جانب های را به تحلیل موشکافانه وقایع سه ماهه آخر حیات پیامبر اسلام می طلبد.
این مقاله قصد دارد تا با نگاهی به دو روایت از حوادث این ایام، یعنی روایات مندرج در کتاب های تاریخ یعقوبی و تاریخ طبری، به عنوان دو منبع اصلی برای شناخت رویدادهای تاریخی اسلام، به واکاوی تحولات و سیر تغییرات پدید آمده در فاصله وقایع غدیر تا سقیفه بپردازد. این رویکرد که مساله مهم جانشینی و خلافت را مدنظر قرار داده، می کوشد تا ثابت کند که نقشه راه طراحان برتری طلبی قریش و محدودیت زمانی برای تثبیت سفارش پیامبر در غدیر بود که باعث شد ثمره توصیه رسول خدا برای جانشین شایسته خویش، درجریان اجتماع سران قریش به بار ننشیند.