مقایسه کار آیی روش های آماری چند متغیره و روش گزینش دو مرحل های ژنوتیپهای گندم با ظرفیت عملکرد مطلوب و متحمل به تنش کم آبی

به منظور بررسی و مقایسه کارآیی روش های آماری مرسوم چند متغیره (روش کلاستربندی و روش تجزیه به مولفه های اصلی) و روش جدید ”گزینش دو مرحله ای“ از نظر امکان شناسایی ژنوتیپهای با عملکرد مطلوب در دو محیط تنش و بهینه، مقادیر عملکرد دانه 180 ژنوتیپ گندم هگزاپلوئید که در سال زراعی 1384-1385 در دو شرایط تنش آبی انتهایی ( قطع آبیاری از مرحله گرده افشانی به بعد) و بدون تنش در کرج کشت شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. شاخصهای مختلف مقاومت به تنش شامل: شاخص تحمل به تنش (STI) شاخص میانگین هندسی (GMP) شاخص میانگین حسابی (MP) شاخص تحمل (TOL) و شاخص حساسیت به تنش (SSI) برای تمامی ژنوتیپها محاسبه شدند. مقادیر مثبت و معنی دار ضرایب همبستگی مقادیر عملکرد ژنوتیپ ها در دو شرایط تنش و عدم تنش با شاخص STI نشان داد که در مقایسه با سایر شاخصها، این شاخص جهت شناسایی ژنوتیپهای با عملکرد مطلوب در هر دو شرایط تنش و عدم تنش مناسب تر است. اما با این همه، به سبب تاثیر پذیری معنی در میزان شاخص STI از مقادیر بالای عملکرد دانه در شرایط بهینه، شناسایی ژنوتیپهای با پتانسیل عملکرد مطلوب و متحمل بر اساس هر سه روش فوق الذکر انجام گرفت. بررسی مقادیر عملکرد تنش و بهینه و شاخصهای مقاومت به تنش ژنوتیپهای برگزیده شده براساس سه روش نامبرده، بیانگر برتری روش گزینش دو مرحله ای نسبت به دو روش دیگر می باشد. بر همین اساس، استفاده از روش ”گزینش دو مرحله ای“ که بر مبنای تکمیل روش کلاستربندی، بواسطه اعمال آستانه کمی شاخص SSI بر اساس برقراری رابطه میان شدت تنش و شاخص SSI) جهت غربال ژنوتیپ های حساس از میان ژنوتیپهای منتخب می باشد، در برنامه های اصلاحی توصیه می گردد.