مولفه های فرهنگ و تمدن در آثار اخوان الصفا

عصر اخوان الصفا، عصر آشنایی و تعامل فرهنگ ها و تمدن های گوناگون با یکدیگر بود . اخوان
الصفا به این گوناگونی توجه داشتند؛ به طوری که در نظام فکری آن ها عواملی از قبیل تنوع شرایط
آب و هوایی، گوناگونی منابع و ثروت های طبیعی، شیوه بهره برداری از این منابع، نوع خوراک و
پوشاک و گرایش های متنوع به صنایع، گوناگونی اخلاق انسان ها که ناشی از اخلاط و مزاج بدن
و تاثیرات بروج و کواکب و شیوه تعلیم و تربیت است و همچنین تفاوت ادیان گوناگون به
عنوان عاملی موثر در نظم و ارتباط و اخلاق اجتماعی و نیز تنوع نظام سیاسی مرتبط با شرایع و
گوناگونی زبان ها و لغات متعدد، گرایش های متفاوت به موسیقی و نهایتا علم، سبب تمایز جوامع
و پیدایش فرهنگ ها و تمدن های گوناگون می گردد. تمامی این عوامل به هم پیوسته اند و بر
یکدیگر تاثیر می گذارند. در جریان این تاثیرات آن چه در اندیشه اخوان پرنفوذ است، نظام دینی
است.