کارکردهای زیباشناختی ضمیر در شعر شاملو

هرچند ضمیر نسبت به انواع دیگر کلمه مانند صفت، قید، فعل، اسم و مقوله های دیگر، تنوع کمتری دارد اما باز می تواند یکی از مهم ترین انواع کلمه باشد که شاعر با آن رفتارهای ویژه ای داشته باشد و محملی برای خلاقیت ها و مقاصد شاعرانه خود قرار دهد. هدف این مقاله بررسی خلاقیت های شاعرانه در عرصه ضمیر و کارکردهای هنری آن در شعر با تاکید بر اشعار شاملو است که با روش توصیفی تحلیلی به این موضوع پرداخته است. این مقوله زبانی که در زبان رسمی و غیر ادبی کمتر دستخوش تغییر می گردد در شعر شاملو به دلیل دخل و تصرفات هنری در حوزه زبان بستری برای خلاقیت ها و برجسته سازی زبان شده است. مهم ترین کارکردهای ضمیر در شعر او در دو حوزه بافت خرد و گفتمان قابل بررسی است. حوزه نخست شامل ایجاد برجستگی های زبانی و معنایی است که از طریق ترکیب سازی، تلفیق ضمایر، باستان گرایی، تصرف در جایگاه نحوی، ایجاز، ایجاد موسیقی و... است و در حوزه دوم انسجام متن، ایجاد ابهام و توسع معنایی، تقابل و تاکید معنایی، ایجاد تعلیق و... مهم ترین کارکردهای ضمیر در شعر شاملو محسوب می شود. این مقوله دستوری ارزش های زیباشناختی و هنری چندگانه ای در شعر او یافته است.