بررسی اثر آتش بر برخی از عوامل خاکی در یک بوم سازگان جلگه ای (مطالعه موردی: مراتع قشلاقی بهشهر)

آتش به عنوان یک عامل بوم شناختی، دارای اثرات منفی یا مثبت بر اجزای تشکیل دهنده بوم-سازگان ها می باشد. در این تحقیق، اثر آتش بر برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع قشلاقی بهشهر مورد ارزیابی قرار گرفت. به طوری که یک محدوده ی معرف آتش سوزی در اراضی مرتعی و یک محدوده در اراضی مرتعی تبدیل شده به زراعت، جهت نمونه برداری انتخاب و در کنار هر یک از آن ها، یک منطقه همگن به عنوان شاهد (بدون حریق) تعیین شد. نمونه برداری از خاک به روش سیستماتیک- تصادفی با استفاده از سه ترانسکت 100 متری که بر روی هر یک از آن ها 10 محل نمونه برداری (جمعا 30 نمونه) به صورت تصادفی تعیین گردید، انجام شد و نمونه های خاک از عمق صفر تا 15سانتی متری برداشت گردید. خصوصیات فیزیکوشیمیایی نمونه های خاک شامل چگالی ظاهری، رطوبت، بافت، پتاسیم، فسفر، نیتروژن، کربنات کلسیم معادل، کربن آلی، اسیدیته و قابلیت هدایت الکتریکی خاک در آزمایشگاه تعیین شد. در نهایت داده های به دست آمده از طریق آزمون t و با استفاده از نرم افزار SPSS v.19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که آتش سوزی در مراتع مورد مطالعه اثر معنی داری بر کاهش رطوبت (P≤ 0.01) و کربن آلی خاک (P≤ 0.05) داشته ولی میزان فسفر (P≤ 0.01)، پتاسیم، قابلیت هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک را به طور معنی داری (P≤ 0.05) افزایش داده است. در صورتی که در مراتع تبدیل شده به زراعت اختلاف معنی دار تنها در افزایش پتاسیم (P≤ 0.05) و کاهش رطوبت (P≤ 0.01) مشاهده گردید. به طور کلی نتایج نشان داد که خصوصیات شیمیایی خاک در بوم سازگان های طبیعی نسبت به مناطق دست خورده توسط انسان، واکنش مشخص و محسوس تری نسبت به آتش از خود نشان داده است. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده، لزوم اجرای برنامه های مدیریتی نظیر کنترل شدت و مدت آتش جهت هدایت اثرات بعدی آتش ضروری به نظر می رسد.