بازسازی ارتفاع برف مرز دائمی کواترنری الوند همدان (با سه روش رایت، شیب _ جهت و ضریب خمیدگی)

وجود آثار تیپیک سیرکی دامنه های شمال شرقی و جنوب غربی توده کوهستانی الوند همدان، و همچنین حضور مورن‏های سرگردان اطراف آن، در ابعادی بزرگتر از آنچه در اطراف شیرکوه یزد وجود دارد و تمرکز ژئومورفولوژیست‏ها را از اوایل دهه 1930، به فرایند یخچالی، معطوف داشته‏، حاکی از تسلط فرایند یخچالی در طی دوره های سرد کواترنری می‏باشد. به همین منظور در این مقاله سعی در برآورد ارتفاع برف‏مرز دائمی در دامنه های مختلف این توده کوهستانی شده‏است. در برآورد ارتفاع برف‏مرز به روش رایت نکته‏ای وجود داشت که اساس ارائه برآورد ارتفاع برف مرز به روش‏های خاصی گردید. بالاتر بودن ارتفاع برف‏مرز دائمی برآورد شده در دامنه های شمال شرقی (نسبت به دامنه های جنوب غربی) بر اساس روش رایت، آن هم در عرض‏های جغرافیایی همانند ایران که دامنه های شمال شرقی بهترین شرایط را برای ماندگاری برف و تشکیل یخچال دارند، بسیار حائز اهمیت است. این نکته موجب بررسی ارتفاع برف‏مرز دائمی به دو روش دیگر شد؛ یکی روش شیب- جهت که با توجه به مقدار شیب و جهت آن و استفاده از روابط ارائه شده از سوی پژوهشگران قبلی، به برآورد ارتفاع برف‏مرز دائمی پرداخته شده‏است. تفاوت برف‏مرز برآورد شده برای دامنه ها از این روش هر چند منطقی به نظر می‏رسید ولی مقدار آن (530 متر) با توجه به شواهد میدانی دور از واقعیت به نظر ‏رسید، به همین دلیل از روش دیگری به عنوان ضریب خمیدگی منحنی میزان که برای اولین بار در این مقاله ارائه شده برای برآورد ارتفاع برف‏مرز استفاده گردید. مقدار ضریب خمیدگی منحنی میزان‏ها با فاصله گرفتن از قله های مسلط به حوضه ها به سمت کوهپایه، ابتدا روند نزولی و سپس روند صعودی دارد. از محل تغییر این روند به عنوان حضیض ضریب خمیدگی و از ارتفاع آن به عنوان ارتفاع حضیض نمودار یاد گردید. با توجه به نزدیک بودن این ارتفاع به ارتفاعی که از روش‏های قبلی به عنوان ارتفاع برف‏مرز برآورد شده بود، چنین نتیجه گرفته شد که ارتفاع حضیض ضریب خمیدگی حوضه ها می‏تواند به عنوان ارتفاع برف‏مرز کواترنری در نظر گرفته شود. بررسی سه روش فوق در برآورد ارتفاع برف‏مرز کواترنری الوند و تفاوت مقدار آن در دامنه های مختلف حاکی از آن است که تفاوت قابل توجه ارتفاع پیشانی کوهستان در دامنه های مختلف می‏تواند در برآورد ارتفاع برف‏مرز و مقدار خطای آن موثر باشد. ارتفاع خط تعادل آب‏ویخ فاکتور دیگری بود که می‏توانست تفاوت ارتفاعی برف‏مرز را آشکار سازد، ولی به دلیل تفاوت در عرض کوهپایه های دو طرف توده کوهستانی و تفاوت در ویژگی های توپوگرافیکی، این شاخص نیز نتوانست کمک چندانی دراین زمینه بنماید؛ چرا که تفاوت در عرض کوهپایه ها و مقدار و جهت شیب آن‏ها می‏تواند در مقدار ارتفاع خط تعادل آب‏ویخ موثر باشد که لازم است در مطالعات یخچال شناسی مورد توجه خاص قرار گیرند.