عهد نامه آخال 1881م: زمینه ها و شرایط منجر به امضای قرارداد

پیمان آخال یا پیمان آخال تکه، یکی از قراردادهای ننگین ایران به شمار می رود که از سوی استعمار روس بر ایران تحمیل شد. این قرارداد، میان امپراتوری روسیه و ایران قاجار در 21 سپتامبر1881م/26 شوال 1299ق بسته شد و هدف آن، تعیین مرزهای دو کشور در مناطق ترکمن نشین شرق دریای خزر بود. پیمان آخال، تاثیر دوگانه ای بر ایران داشت. از یک سو، ایران تا حدی از یورش های ترکمن ها رهایی یافت؛ اما این موضوع به بهای از دست رفتن سرزمین هایی تحقق یافت که ناصرالدین شاه ادعای سلطنت بر آن ها را داشت. همچنین، خط مرزی کاملا به نفع روس ها طراحی شد. این تحقیق، پژوهشی توصیفی- تفسیری است و به دلیل ماهیت اکتشافی آن، فاقد فرضیه می باشد. شیوه جمع آوری داده ها اسنادی می باشد. هدف پژوهش، این است که ماهیت پیمان آخال و زمینه ها و شرایط منجر به امضای قرارداد و تاثیر آن بر شرایط اقتصادی و جغرافیایی را تحلیل و تبیین نماید. یافته ها نشان می دهد که عوامل چندی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی و غیره بر عقد پیمان آخال تاثیر گذاشت. نتیجه تحقیق نیز حاکی از آن است که روس ها با این پندار که تصرف مرو و آخال از سوی آنها، ایران را از تجاوزهای ترکمانان تکه، مرو و آخال نجات می دهد و با هدف تحقق مطامع خود، ایران را به عقد قرارداد آخال ترغیب کردند؛ حال آنکه این تعدیات محلی، سال های بعد نیز ادامه داشت و دولت روسیه، هیچ اقدامی به منظور پیشگیری از آن به عمل نیاورد.