تاثیر توسعه شهری بر افزایش دبی پیک جریان و خسارت ناشی از آن در نیم قرن اخیر با استفاده از RS و GIS (مطالعه موردی: منطقه 22 تهران)

تغییر کاربری اراضی و توسعه شهری منجر به پیدایش مشکلات فزاینده ای در هیدرولوژی شهری شده و در اکثر موارد افزایش دبی پیک و حجم سیلاب را به همراه داشته است. منطقه 22، یکی از بزرگترین مناطق شهری تهران است که در مجاورت دو حوضه آبخیز کن و وردیج قرار دارد. افزایش سریع روند شهرسازی و توسعه سطوح نفوذ ناپذیر، خطر وقوع سیل در منطقه را دوچندان کرده است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و با کمک تصویر(ETM) ماهواره لندست نقشه ها و اطلاعات لازم تهیه و سپس میزان دبی حداکثر جریان با سه روش توزیع آماری، شماره منحنی(SCS) و استدلالی برآورد گردید و در نهایت نقش توسعه شهری در افزایش میزان دبی حداکثر مورد بررسی قرار گرفت. همچنین به منظور تخمین خسارت سیل در 50 سال اخیر، آمار وقوع سیل از سازمان جنگل ها و مراتع اخذ و با تهیه پرسشنامه، خسارت ناشی از این پدیده به قیمت امروز نرخ گذاری گردید. مقایسه نتایج حاصل از دبی پیک حوضه شهری منطقه 22 و حوضه آبخیز کن نشان می دهد که در دوره بازگشت 2 سال، دبی اوج سیل در حوضه شهری 2/6 برابر حوضه کن بوده و در دوره بازگشت 5 سال این نسبت 55/1 برابر و دوره بازگشت 10 سال به 11/1 برابر رسیده است. این نتیجه نشان می دهد شهر سازی و افزایش سطوح نفوذ ناپذیر پتانسیل نفوذ را کاهش و دبی پیک جریان و حجم سیلاب را افزایش داده است و نکته حائز اهمیت اینکه حساسیت سیل های کوچک در منطقه بیشتر از سیل های بزرگ می باشد. همچنین مطالعه 6 سیل اتفاق افتاده در منطقه طی 50 سال اخیر، حاکی از خسارت 000/500/715 میلیون تومانی این پدیده می باشد. با توجه به مجموع خسارات سیل و همچنین نیاز منطقه به ایجاد فضای سبز جدید و مشکل کمبود آب، می توان با ارائه یک راهکار مدیریتی از رواناب حاصل از این سیلاب ها جهت تامین آب، در فضای سبز شهری استفاده نمود.