تبیین شاخص ها و اولویت های آمایش دفاعی و امنیتی مناطق مرزی ایران در افق 1404 نمونه موردی: مرزهای جنوبی کشور

جمهوری اسلامی ایران به واسطه موقعیت راهبردی و واقع شدن دریکی از حساس ترین مناطق جهان، پیوسته دارای فرصت ها و مزیت هایی همراه با تهدیدها و آسیب پذیری های اجتناب ناپذیر و غیرارادی بخصوص در مناطق مرزی خود، می باشد. دارا بودن سه ویژگی و امتیاز موقعیتی، یعنی: پیوستگی موقعیت سرزمینی ایران؛ دارا بودن سواحل طولانی در خلیج فارس و دریای عمان در اختیار داشتن تنگه راهبردی هرمز، همچنین برخورداری از موقعیت گذرگاهی، همانا ایران را در زمره کشورهای مهم و تاثیرگذار بر مبادلات جهانی و منطقه ای قرار داده است. وجود این مبادلات و پیوندهای فضایی دو سوی مرز بین کشورهای مجاور و آسیب پذیری و تهدیدات مختلف در این مناطق، ضرورت و اهمیت ویژه ای را در نظام برنامه ریزی کشور ما و در فرایند ساماندهی و برنامه ریزی آمایش سرزمین و سند چشم انداز 1404، به مناطق مرزی داده است بر اساس مستندات، مطالعات و تحقیقات انجام شده در سالیان اخیر ملاحظه می شود که به دلیل اهمیت و حساسیت های ویژه مناطق مرزی، توجه خاصی در جهان به ساماندهی و آمایش دفاعی –امنیتی این مناطق شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و به شیوه میدانی با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه به تبیین شاخص ها و راهبردهای دفاعی- امنیتی و اولویت گذاری این راهبردها پرداخته است. به این منظور، از مدل SWOT برای تدوین شاخص ها و راهبردها و همچنین از مدل QSPM برای اولویت بندی راهبردها استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که راهبردهای مناسب برای آمایش دفاعی-امنیتی مناطق مرزی جنوبی کشور از نوع راهبردهای تنوعی (رقابتی) هستند و ضرورت توجه به شاخص های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی- امنیتی توام با یکدیگر برای توسعه و امنیت منطقه را لازم می داند.