حقیقت ترکیبی انسان از روح و جسم؛ نظریه پردازی هشام بن حکم درباره حقیقت انسان

امامیه نخستین در موضوع حقیقت انسان به «دوآلیسم واقعی» معتقد بود. برخی دیگر از مهم ترین آراء درباره حقیقت انسان عبارت بودند از: نظریه فیزیکالیستی حقیقت انسان، نظریه روح منطبعه نظام و نظریه فلسفی روح انگار. بر اساس اعتقاد امامیه نخستین، حقیقت انسان عبارت است از ترکیبی حقیقی از روح و جسم که در عین این که اصالت با روح است، اما بدن نیز مدنظر قرار می گیرد. نظریه هشام بن حکم به نحو دقیق تری حقیقت انسان را در سه ساحت مورد توجه قرار می دهد: ساحت این دنیایی که شامل روح و بدن به نحو ترکیب حقیقی می شود؛ ساحت «ما به الامتیازی» که عبارت از عقل و قدرت اراده در انسان است؛ و ساحت روح که به عنوان جزء اصلی و ثابت از حقیقت انسان البته دارای تجرد نسبی نه تجرد محض فلسفی مدنظر قرار می گیرد و بدون نیاز به هیچ چیز دیگری می تواند به فعالیت مدرکانه بپردازد.