تحلیل رفتار خرید سوغات در میان زائران شهر مشهد

خرید سوغات، نه تنها یادگار تجربه سفر برای گردشگر است؛ بلکه خود یک جاذبه گردشگری است. همچنین بخش قابل ملاحظه ای از گردش مالی صنعت گردشگری را خرید سوغات در برمی گیرد. بنابراین از نظر تولیدکنندگان، بازاریابان و عمده فروشان و خرده فروشان سوغات، شناخت بازار حایز اهمیت است. با این وجود، تحقیقات قابل اعتنایی در زمینه رفتار خرید سوغات مسافران در ایران انجام نشده است. مشهد با وجود خیل عظیم گردشگران سالانه و طیف متنوعی از سوغات، مورد مناسبی برای بررسی است. این مقاله در صدد برآمد روشن کند که زائران این شهر چه کالاهایی می خرند و چه عواملی رفتار خرید آن ها را شکل می دهد. به این منظور داده های یک پیمایش که در سال های 89 و 90 از زائران شهر مشهد گردآوری شده، تحلیل ثانویه گردید. بر اساس این که چه کالاهایی در سبد خرید زائران غالب است، چهار نوع رفتار خرید سوغات در میان زائران مشاهده شد: خرید نشانه های فرهنگی، خرید خوراکی محلی، خرید لباس و زیورآلات و نشانه های فرهنگی (توام)، بدون خرید. شایع‏ترین رفتار خرید، خرید لباس و زیورآلات و نشانه فرهنگی (توام) و نشانه های فرهنگی بود. ضمن این‏که نتایج رگرسیون لجستیک نشان داد که رفتار خرید سوغات در نمونه مورد بررسی تحت تاثیر سن، محل سکونت (شهر)، کنش غالب در سفر (زیارتی صرف بودن)، نحوه سفر (داشتن یا نداشتن همراه) و همچنین دفعات سفر قرار گرفته است. متغیرهای مزبور 23 درصد واریانس رفتار خرید سوغات را پیش بینی کردند.