اثر شدت چرا بر ترکیب، تراکم و درصد تاج پوشش گیاهی و ویژگی های خاک در مراتع حریم روستا (مطالعه موردی: مراتع حریم روستای تولکلو مغان)

به منظور بررسی اثر گرادیان چرا در میزان تخریب مرتع، در این پژوهش اثر سه شدت چرایی (چرای سبک، متوسط و سنگین) بر شاخص های پوشش گیاهی و ویژگی های خاک در مراتع روستای تولکلوی پارس آباد در استان اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفت. در هر شدت چرایی، سه خط نمونه، و در هر خط نمونه برداری 10 پلات یک مترمربعی برداشت شد. در هر پلات ویژگی های ترکیب و تراکم گونه ای، درصد تاج پوشش هر یک از گونه ها، لاشبرگ، خاک لخت و سنگ و سنگریزه ثبت شد. نمونه برداری خاک از عمق 0 تا 30 سانتی متری، در پلات های اول، پنجم و دهم هر خط نمونه برداری برداشت و به عنوان یک نمونه در نظر گرفته شد. اندازه گیری ویژگی های خاک شامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، سدیم، منیزیم، کلیسم، پتاسیم، آهک، فسفر، کربن آلی، ماده آلی و درصد ذرات شن، سیلت و رس انجام شد. برای بررسی اثر شدت چرا بر کلیه ویژگی های اندازه گیری شده از آزمون تجزیه واریانس و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها و گروه بندی آنها استفاده شد. نتایج نشان داد با افزایش شدت چرا، درصد تاج پوشش به طور معنی داری کاهش (01/0>p) و میزان خاک لخت (01/0>p) و سنگ و سنگریزه (05/0>p) افزایش یافته است. گونه های خوشخوراک Trigonella monspeliaca L. و Astragalus rostratus C.A. Mey. دارای بیشترین درصد پوشش (به ترتیب 94/30 و 44/6)، تراکم (به ترتیب 23/104 و 10/12) در چرای سبک بودند و به تدریج با افزایش شدت چرا از درصد گونه های خوشخوراک کاسته (01/0>P) و به درصد گونه های کلاس II و III افزوده شد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت چرا از مقدار کربن آلی، ماده آلی، رس، پتاسیم، منیزیم، اسیدیته کاسته شده است (01/0>p)، ولی بر مقدار هدایت الکتریکی، فسفر، کلسیم، آهک و شن افزوده شده است (01/0>P). در مجموع چرای شدید دام باعث کاهش درصد تاج پوشش کل، تغییر ترکیب گونه ای و در کل باعث ناپایداری اکوسیستم مرتعی شده است. بنابر نتایج این تحقیق، چهارچوب فاصله از روستا برای ارزیابی تخریب مراتع منطقه دشتی مغان مناسب می باشد، ولی برای نتیجه گیری نهایی نیاز به پژوهش بیشتر در این منطقه می باشد. با توجه به نتایج، مراتع روستای تولکلو بطور متوسط تخریب شده است.