تخمین تابع مخارج دارویی خانوار در ایران: یک مطالعه سری زمانی

بخش دارو یکی از مهم ترین و به لحاظ جریان مالی یکی از بزرگ ترین زیربخش های نظام سلامت در هر کشوری است؛ بنابراین لزوم سیاستگذاری مبتنی بر شواهد علمی در این بخش، بسیار مورد توجه است. مطالعه حاضر در راستای تحلیل سری زمانی عوامل موثر بر مخارج دارویی خانوار طی سال های 1370 تا 1389 طراحی شد.
در مطالعه مقطعی حاضر، جامعه پژوهش کل خانوارهای شهری کشور بودند. نمونه پژوهش منطبق بر جامعه بوده و داده های مورد نیاز از گزارش تفصیلی آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و وب سایت مرکز آمار جمهوری اسلامی ایران استخراج شده است. جهت تحلیل سری زمانی داده ها از رویکرد تجمعی و الگوخود توضیح با وقفه های توزیعی ((Auto Regressive Distributed Lag استفاده شد. باتوجه به داده های سری زمانی در مطالعه حاضر، حجم نمونه مربوط به 20 (سال) است. جهت کشف و جلوگیری از ایجاد رگرسیون کاذب، آزمون های ایستایی و هم انباشتگی باند قبل از برآورد الگو انجام شد. برای انجام تخمین ها و آزمون های مورد نیاز از نرم افزارهای Eviews7 و Microfit5 استفاده شده است.
براساس نتایج الگو بلند مدت، تنها درآمد خانوار با مخارج دارو رابطه معنادار و مستقیم داشت. متغیرهای قیمت دارو و مخارج ویزیت پزشکی تاثیر معنادار بر مخارج دارویی خانوار نداشتند. در الگو کوتاه مدت درآمد خانوار و مخارج ویزیت پزشک به ترتیب ضرایب 0/27 و 1/05 داشتند، در حالی که شاخص قیمت دارو تاثیر معنادار بر مخارج دارو نداشته است. بنابراین مخارج دارو در ایران هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت دارای کشش درآمدی پایین، و بی کشش نسبت به قیمت بود. ضریب جمله تصحیح خطا برابر با 0/66- بود. یعنی تقریبا 66 درصد از بی تعادلی در سال اول از بین می رود.
با توجه به اینکه مخارج دارو نسبت به قیمت بی کشش و نسبت به درآمد کم کشش بود، سیاستگذاران سلامت باید در اتخاذ سیاست های موثر بر قیمت دارو از جمله تعرفه گذاری و یارانه دهی ملاحظات دقیقی را در نظر گرفته و درآمد خانوار را نیز به عنوان عاملی موثر در سیاست های دارویی در نظر بگیرند.