جستاری در شناخت عوامل جغرافیایی موثر در شکل دهی به فرهنگ سیاسی تمرکزگرا در ایران در قرن معاصر

فرهنگ سیاسی هر ملتی نماد رفتارهای یک ملت نسبت به مقولات مرتبط همچون حکومت، قدرت، روابط خارجی و یکی از عناصر مهم موردمطالعه در جامعه شناسی، تاریخ، علوم سیاسی و دیگر حوزه های مرتبط می باشد. در یک جامعه، سنت های سیاسی، کارکرد نهادهای عمومی، هیجانات سیاسی شهروندان و همچنین سبک عمل رهبران نتایج تصادفی حوادث تاریخی نیستند بلکه جزئی از یک کل معنادار و تناسب یافته می باشند که فرهنگ سیاسی جامعه را تشکیل می دهند. این در حالی است که هر پدیده ظهور یافته در یک کشور اعم از فرهنگ سیاسی، به طور مبنایی از ابعاد طبیعی و انسانی فضای جغرافیایی محل استقرار خود نیز تاثیر می پذیرد. فرهنگ سیاسی در ایران نیز مراحل و دگرگونی های زیادی را پشت سر گذاشته است و مطالعه این فرایند بدون توجه به بنیاد جغرافیایی ناکافی بوده و توجه به ابعاد جغرافیایی فلات ایران می تواند بخشی از علل ظهور فرهنگ سیاسی در ایران را نمایان سازد. با توجه به وسعت موضوعات موردمطالعه در فرهنگ سیاسی ایران در این پژوهش کوشش گردیده بنیادهای جغرافیایی میل به تمرکزگرایی در حکمرانی و علل قوام آن در قرن اخیر در اذهان و رفتارهای سیاسی دولت مردان و شهروندان با اتکا به روش شناسی توصیفی تحلیلی تحلیل گردد. یافته های پژوهش نمایانگر آن است یکی از عمده ترین سرچشمه های تکوین مقبولیت حکمرانی بسیط در فرهنگ سیاسی دولت - ملت در ایران درنتیجه عواملی هم چون موقعیت استراتژیک ایران و تنوع خرده فرهنگ های انسانی، همچنین وجود منابع طبیعی و فسیلی بی بدیل موجود در ایران و اثرات آن در افزایش قدرت دولت در بین نیازی به جامعه مدنی می باشد. ضمن اینکه موقعیت جغرافیایی حائل ایران مابین قدرت های بری و بحری و صدمات و خساراتی که از این بابت بر ملت ایران وارد گردید؛ سبب ایجاد حس تنفر نسبت به قدرت های بیگانه در اذهان حکومت و ملت ایران و اعتقاد به تمرکز تصمیم گیری برای مقابله با چنین اهدافی در فرهنگ سیاسی ایران گردیده است.