تحقیقی پیرامون قوه ی اعطاء حد در ادراکات اعتباری

نظریه ی ادراکات اعتباری در طول چند دهه ی گذشته از سوی برخی شارحان، منتقدان و محققان از زوایای مختلف موردمطالعه قرارگرفته که البته بازهم جای پژوهش های دیگر در این خصوص خالی است. نوشتار حاضر به دنبال طرح این مسئله و یافتن جواب آن است که علامه طباطبایی (ره) بر اساس تعریفی که از اعتباریات داده؛ نسبت به دخالت و تاثیر قوه ی واهمه در شکل گیری اعتباریات تاکید داشته و همین طور در رساله ها و کتاب های خویش نسبت به نقش قوه ی خیال در عمل اعتبار سازی تصریح کرده. این پژوهش بر اساس کتب و آراء اندیشمندان مختلف خصوصا علامه طباطبایی به دنبال تبیین جایگاه هستی شناسانه و معرفت شناسانه ی این دو نیرو و همچنین تعیین نقش آن دو یا یکی از آن دو در اعطای حکم یک شیء به شی ء دیگر است. یافته های این تحقیق را بدین صورت می توان بیان نمود:
1- تکلیف جایگاه و کارکرد دونیروی واهمه و خیال به صورت روشن در آثار علامه مشخص نشده است. 2- اگر به سیر اعتبار سازی ذهن انسان توجه شود علاوه از نقش قوای دیگر، نقش پیشین عقل در این زمینه غیرقابل انکار است. 3- اگرچه اموری مانند استعاره و مجاز، از اهم منابع الهام بخش علامه طباطبایی (ره) در نظریه اعتباریات است ولی این موضوعات در عین مشابهت با اعتباریات، تفاوت های جوهری نیز با آن ها دارند. 4- از مجموع این مطالب می توان تعریفی از اندیشه های اعتباری ارائه کرد که به نظر این نویسنده کامل تر از تعاریف موجود در آثار علامه و سایر محققان است. (دو مورد اخیر به صورت پراکنده و غیر صریح در برخی از نوشته ها نیز آمده است)