به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "حواس باطنی" در نشریات گروه "فلسفه و کلام"

تکرار جستجوی کلیدواژه «حواس باطنی» در نشریات گروه «علوم انسانی»
جستجوی حواس باطنی در مقالات مجلات علمی
  • حبیب الله خالقی*، عباس شیخ شعاعی

    تبیین ویژگی های ادراک حسی، یک بخش از مجموعه مبانی ای است که برای تبیین نظام فکری منسجم «معرفت شناسی اسلامی» لازم است؛ زیرا ادراک حسی، اولین پل ارتباطی ما با خارج است. در این ‍ میان، نمی توان دیدگاه های صدرالمتالهین را نادیده گرفت. او نظرات قابل توجهی درباره ادراک حسی دارد که با نوآوری هایی همراه است. این نظرات، گاه به صراحت در سخنان او یافت می شوند؛ مثل اینکه صور حسی توسط واهب الصور یا نفس آفریده می شوند و گاه صریح نیستند و ممکن است از مبانی دیگر او به دست آیند؛ مثل اینکه ادراک حسی، حصولی است یا حضوری و یا اینکه ادراک حسی ماهیتا خیالی است، به این معنا که تجرد ناقص دارد، و موارد دیگری ازاین دست. در این نوشتار، برخی از این نظرات به چالش کشیده شده است. یکی از مهم ترین نتایج این چالش ها این است که ادراک حسی، حصولی نیست.

    کلید واژگان: : حس, ادراک حسی, صدرالمتالهین, حواس ظاهری, حواس باطنی, علم حصولی, علم حضوری
    Habibullah Khaleqi *, Abbas Sheikh Shoaei

    The explanation of sense perception constitutes a few principles necessary for the harmonious system of “Islamic epistemology”. Sense perception is the primary bridge between us and the world outside. Here, Mulla Sadra’s views on the issue ought not to be overlooked, for he has promoted innovations and considerable ideas about it. His ideas are sometimes articulated explicitly easy to spot such as that sensible forms are created by the soul or the Giver of forms, and sometimes implicit to be inferred from his other principles such as that sense perceptions are either husuli (indirect and through impression) or huduri (direct and by presence) and that sense perceptions by essence belong to imagination i.e. they are partially incorporeal. There are other examples, too. In their essay, the authors have challenged some of these ideas. One important outcome of such challenges is that sense perception is not husuli (indirect and through impression).

    Keywords: sense, sense perception, Mulla Sadra, external senses, internal senses, knowledge by impression, knowledge by presence
  • علی ملکوتی نیا*

    در تاریخ فلسفه اسلامی از زمان فارابی تا عصر حاضر، قوه خیال و عالم خیال از مباحث بسیار مهم بوده است؛ زیرا بسیاری از مباحث کشفی، علمی و فلسفی را تنها با محوریت خیال می توان تبیین و توجیه نمود. ولی در فلسفه های معاصر، نقش معرفتی خیال به عنوان واسطه ای میان احساس و عقل، مورد غفلت قرار گرفته است. سوال اساسی این نوشتار، آن است که واژه «خیال» از چه مفهومی برخوردار است؟ و همچنین آموزه های دینی چه جایگاه و نقشی برای خیال در معرفت شناسی قایل شده است؟ و نیز معرفت حاصل از راه خیال، تا چه اندازه دارای ارزش معرفت شناختی است؟ نتایج پژوهش حاضر که بر پایه مطالعات اسنادی و به روش توصیفی تحلیلی است، نشان داد: خیال؛ حقیقتی است که آن به آن، جلوه گری می کند. صورتی است جزیی که شباهتی به واقع دارد؛ یعنی از شکل و مقدار برخوردار بوده، ولی ماده و مدت ندارد. از این جهت لغت شناسان از خیال با عناوینی همچون «شبیه به صورت» و «سایه گون» تعبیر کرده اند. خیال به عنوان بخشی از شناخت باطنی انسان، در معرفت شناسی فلسفه، عرفان و اخلاق از جایگاه ممتازی برخوردار است که در صورت تهذیب و طهارت آن، نقشی عنصری در معرفت بشری و مشاهدات و ادراکات کشفی او ایفا می کند و همچنین در ایجاد رفتار عاقلانه انسان، سهم قابل توجهی خواهد داشت.

    کلید واژگان: معرفت شناسی دینی, مفهوم خیال, قوه خیال, عالم خیال, ادراک خیالی, معرفت ظنی, شناخت باطنی, حواس باطنی
    Ali Malokouti nia*

    In the history of Islamic philosophy, from Farabi to the present day, the imagination and the world of imagination have been very important topics. Many intuitive, scientific, and philosophical discussions can only be explained by the imagination. In contemporary philosophy, the epistemic role of imagination as a mediator between emotion and reason has been neglected. The basic question of this paper is what does the word “imagination” mean?   From a religious point of view, what is the position of “imagination” in epistemology? What is the epistemological value of imaginary knowledge? Using a descriptive-analytical method, the findings show that, imagination is a fact that manifests every moment. It is a form that resembles reality. That is, it has the form and amount, but it has no substance and duration. Philologists have interpreted imagination with titles such as “form-like” and “shadow”.  Imagination, as part of human esoteric cognition, has a prominent place in the epistemology of philosophy, mysticism, and ethics. It plays an important role in human knowledge and his intuitions and perceptions through cleansing and purification. Imagination also play a significant role in human rational behavior.

    Keywords: epistemology, concept of imagination, faculty of fantasy, world of imagination, imaginary perception, speculative knowledge, esoteric cognition, esoteric senses
  • میکائیل جمال پور*، مهدی آقاپور بیشک
    نظریه ی ادراکات اعتباری در طول چند دهه ی گذشته از سوی برخی شارحان، منتقدان و محققان از زوایای مختلف موردمطالعه قرارگرفته که البته بازهم جای پژوهش های دیگر در این خصوص خالی است. نوشتار حاضر به دنبال طرح این مسئله و یافتن جواب آن است که علامه طباطبایی (ره) بر اساس تعریفی که از اعتباریات داده؛ نسبت به دخالت و تاثیر قوه ی واهمه در شکل گیری اعتباریات تاکید داشته و همین طور در رساله ها و کتاب های خویش نسبت به نقش قوه ی خیال در عمل اعتبار سازی تصریح کرده. این پژوهش بر اساس کتب و آراء اندیشمندان مختلف خصوصا علامه طباطبایی به دنبال تبیین جایگاه هستی شناسانه و معرفت شناسانه ی این دو نیرو و همچنین تعیین نقش آن دو یا یکی از آن دو در اعطای حکم یک شیء به شی ء دیگر است. یافته های این تحقیق را بدین صورت می توان بیان نمود:
    1- تکلیف جایگاه و کارکرد دونیروی واهمه و خیال به صورت روشن در آثار علامه مشخص نشده است. 2- اگر به سیر اعتبار سازی ذهن انسان توجه شود علاوه از نقش قوای دیگر، نقش پیشین عقل در این زمینه غیرقابل انکار است. 3- اگرچه اموری مانند استعاره و مجاز، از اهم منابع الهام بخش علامه طباطبایی (ره) در نظریه اعتباریات است ولی این موضوعات در عین مشابهت با اعتباریات، تفاوت های جوهری نیز با آن ها دارند. 4- از مجموع این مطالب می توان تعریفی از اندیشه های اعتباری ارائه کرد که به نظر این نویسنده کامل تر از تعاریف موجود در آثار علامه و سایر محققان است. (دو مورد اخیر به صورت پراکنده و غیر صریح در برخی از نوشته ها نیز آمده است)
    کلید واژگان: اعتباریات, علامه طباطبایی, وهم, خیال, حواس باطنی
    Mehdi Agapour*
    The theory of Constructional perception has been continuously studied by many researches, critiques, and descriptors from different aspects of it over past few decades; hence there is still space for further research and investigations. On the base of the ex
    planation of dependability perception given by Allameh Tabatabai, where he persist the cause of illusion force in the forming of dependability perception, also in his direct insertion in his books and in his arguments of the effect of imagination on the dependability perception , the Present manuscript tries to elevate a problem and subsequently to find out its answers. On the base of books and great thinker's views specifically on the base of the late Allameh Tabatabai views here we are following the ontological and epistemological prospective of these two forces and to find out the role of them or each of them in regulating the allowance of one thing over the other one. Current findings states that: 1) the function, role and the mechanism of these two forces are not elucidated in his writings. 2) If we focus on the reliability cycle of the human intelligence, further than the other forces the role of the supposition is not refutable. 3) Although things like metaphors and implicits are of very important brainwave sources in the dependability perception of Allameh, but there exists some essential differences. 4) Overall we can extract a definition for dependability perception, which is more complete than any existing definitions in his and the other intellectualstexts.
  • احمد سعیدی، علی قنبریان
    بر طبق علم النفس صدرایی، نفس انسان در عین بساطت، با قوای فراوانی وحدت یا اتحاد دارد. براین اساس، قوای نفس از شئون و اطوار وجودی آن هستند و از حیث کمال و نقص متفاوتند و به همین دلیل، هر کدام در مرتبه ای جداگانه از نفس جای دارند. علوم جزئی انسان به قوای ادراکی مرتبه حیوانی نفس که برخی ظاهری هستند و برخی باطنی، مربوط می شوند. ادراکات جزئی و بیرونی انسان، کارویژه حواس پنج گانه ظاهری، و تثبیت، دگرگونی، و یادآوری همه ادراکات جزئی درونی و بیرونی انسان، کارویژه حواس پنج گانه باطنی است.
    نقش مهم حواس باطنی در ادراکات و تاثیر ادراکات در رفتارها و صفات اختیاری انسان، لزوم شناخت حواس باطنی و تربیت و تعدیل آنها را نمایان می کند. در واقع، بخشی از معاصی و رذایل، معلول عدم تعادل حواس باطنی هستند. بنابراین، لازم است برای رسیدن به سعادت ابدی، قوای مزبور را شناخت و از افراط و تفریط آنها جلوگیری نمود. نوشتار حاضر تحلیلی توصیفی بوده و تبیین، تفسیر، کارکرد و جایگاه حواس باطنی را از دیدگاه اندیشمندان مسلمان بررسی کرده است.
    کلید واژگان: قوا, حواس ظاهری, حواس باطنی, نفس, مرتبه حیوانی نفس
    Ahmad Saeedi –Ali Qanbarian
    According to Mullah Sadra's psychology, human soul which is known for its simplicity, is united with many faculties. Accordingly, the faculties of soul are considered part of its existential states but they differ in perfection and imperfection. Therefore, each of them has a separate grade in soul. Man’s particular disciplines are related to the outer and inner faculties of perception at the animal level of soul. Man's perceptions and external perceptions are the special functions of man’s five external senses, and consolidation, transformation, and remembrance of all man’s internal and external perceptions are the functions of the five internal senses. The important role that the internal senses play in perceptions and the effect of perceptions on man’s voluntary deeds and traits show the necessity of realizing internal senses and sharpening and adjusting them. In fact, some of man’s offences and vices are ascribe to the imbalance in internal senses. Therefore, achievement of everlasting bliss demands the acquaintance with these faculties and hindering their imbalance. Using a descriptive –analytical method, this paper expounds Muslim scholar's view about the reality, function and position of internal senses.
    Keywords: faculty, external senses, internal senses, soul, animal level of soul
  • فاطمه صادق زاده قمصری*
    در میان قوای ادراکی نفس، حس مشترک وضعیت ویژه ای دارد. ارسطو بی آنکه از آن تصویری ارائه دهد، کارکرد هایی چون ادراک محسوسات مشترک و بالعرض و تشخیص وجوه تمایز میان اشیا و ادراک احساس را به آن نسبت می دهد. در حالی که ارسطو به صراحت تلقی از حس مشترک را به عنوان قوه ای در کنار حواس پنج گانه رد کرده است، ابن سینا و پیروان او آن را به عنوان یکی از حواس باطنی مورد توجه قرار می دهند و برخی از نقش های نفس را از او می دانند. فیلسوفان اسلامی به ویژه ابن سینا با رفع برخی ابهامات و بیان ادله ای برای اثبات وجود حس مشترک و برشمردن نقش هایی دیگر، نظریه ارسطو را تقویت نمودند. به نظر می رسد حس مشترک را حداکثر می توان همچون مجمعی برای قبول و ادراک محسوسات به شمار آورد. این قوه به عنوان مرکز مدیریت یا رئیس حواس ظاهری عمل می کند، حواس را به کار می گیرد و سپس محسوسات را ادراک می کند. در این صورت، صدور هر نوع حکم باید کاری از سوی نفس یا قوه فکر قلمداد شود. با وجود آنکه مباحث نفس شناسی ارسطو و ابن سینا همواره مورد توجه خاص صاحبان اندیشه بوده است و هر یک از ایشان به سهم خود بر غنای این بحث افزوده اند، باید گفت که هنوز هم پرسش هایی درباره ارتباط و تعامل میان نفس، حواس ظاهری و حس مشترک و قوه فکر مطرح است که تنها با مطالعه دقیق مباحثی چون ادراک حسی، خیال و قوای نفس به نحوی شایسته وضوح می-یابند.
    کلید واژگان: نفس, احساس, حواس باطنی, حس مشترک, نقش ادراکی, ارسطو, ابن سینا
    Fatemeh Sadejzadeh Ghamsari*
    Among the perceptual faculties of soul, common sense has a special place. Without giving a clear picture of it, Aristotle attributes functions such as perception of common sense impressions and sense impressions by accident and recognition of aspects of distinction between objects and comprehension of feeling to this faculty. Whereas Aristotle has clearly rejected common sense alongside the five senses, Ibn Sina and hisfollowers regard it as one of the internal senses and attribute some of soul`s functions to it. Islamic philosophers, notably Ibn Sina, by removing certain ambiguities, putting forward reasons for proving it, and by enumerating other functions for it have reinforced Aristotle`s theory. It seems that common sense at most can be regarded as a vehicle for accepting and perceiving the sense impressions or the head of external senses; it employs the senses and then perceives the sense impressions. For this reason the act of issuing any judgment should be regarded as act by soul or attributed to the faculty of thinking. Despite the fact that the subject of knowing soul from Aristotle and Ibn Sina`s point of view have always attracted the attention of various thinkers and also each for his own part has done his best it enrich this subject, nonetheless it should be said that there are still questions that can be raised about the relation and interaction between soul, external senses, common sense and faculty of thinking that can only be illustratedproperly by an exact study of subjects such as sense perception, imagination and faculties of soul.
  • نادیا مفتونی
    سهروردی احاطه به تعالیم مشایی را شرط لازم برای ورود به حکمت اشراقی می داند و در همه آثار خود غیر از حکمه الاشراق به نحو عمده معطوف به آموزه های سینوی است. وی در نفس شناسی نیز از همین روی آورد برخوردار است. به عنوان نمونه، او در مساله ادراکات باطنی، پنج قوه ای را که ابن سینا مفهوم سازی نموده است، در حکمه الاشراق مورد نقادی قرار می دهد، اما در داستان های رمزی خود که همگی تلاش و جهاد سالک برای رهایی از زندان درون را حکایت می کند، در همه مواردی که از ادراک باطنی سخن می گوید، نمادهایی برای پنج حس سینوی به کار برده است. از آنجا که حواس ظاهری هم پیش یا پس از حواس باطنی مطرح می شوند، همه این رمزها ده گانه اند: ده پرنده، ده موکل، ده گور، ده برج، پنج حجره و پنج دروازه.
    کلید واژگان: ابن سینا, سهروردی, ادراک باطنی, رساله رمزی, حواس ظاهری, حواس باطنی
    Dr. Nadia Maftoni
    Suhravardi regards a good grasp of peripatetic philosophy a prevequisite for dealing with illuminative wisdom and all his works except "Illuminative Wisdom" are mainly concerned with Ibn Sina's teachings. In his discussion of the nature of soul he has the same approach. On the problem of inner perceptions he criticizes in his "Illuminative Wisdom" the five faculties that Ibn Sina has put forward rational conceptualization. But in his symbolie stories he states all the attempt and holy struggle of wayfarer for the liberation from bodily prison. In all cases that he speaks of inner perception, he has used symbols for the five senses of Ibn Sina. Since the external senses are proposed both before and after the internal senses, all these symbols are tenfold: ten birds, ten angels, ten graves, five towers, five cells and five gates.
  • محمد ذبیحی، حمیدرضا خادمی
    بسیاری ازمباحث علمی و فلسفی را با محوریت خیال می توان تبیین، توجیه و حل کرد. کاربرد خیال در مباحث مختلف فلسفی اعم از هستی شناختی، معرفت شناختی و معاد شناختی همواره مورد توجه فیلسوفان مسلمان بوده است. در این میان، ابن سینا یکی از مهم ترین فیلسوفانی است که نظریات فراوانی را با حد وسط خیال تصویر و ترسیم کرده است. این مقاله بر آن است با نشان دادن جایگاه محوری خیال در نظام فلسفی ابن سینا، نخست با تبیین جایگاه خیال در بین حواس باطنی و چیستی و هستی آن به تبیین کارکرد خیال در مسائلی نظیر وحی، معجزه، حدوث اشیا و نقش معرفت شناختی آن در حوزه ادراک بپردازد و در نهایت جایگاه معادشناختی خیال را در ارتباط با نظریه تکامل که اثبات یا انکار عالم مثال مبتنی بر آن است بررسی کند
    کلید واژگان: خیال, حواس باطنی, وحی, معجزه, ادراک, عقل فعال, تکامل, عالم مثال
    Mohammad Zabihi, Hamid Reza Khademi
    A lot of academic and philosophical issues can be delineated, justified and settled through recourse to imagination. The use of imagination in different philosophical issues including ontological, epistemological and eschatological ones has been of interest to Muslim philosophers. Among them, Avicenna is one of the greatest philosophers who has set out a great number of viewpoints with recourse to the moderate view of imagination. The present article, through demonstrating the pivotal position of imagination in Avicenna’s philosophical system, intends to first explain the position of imagination among the internal senses and its rationale and reality so that its function in relation to issues such as revelation, miracle, creation of things and its role in the epistemology of perception and ultimately the eschatological position of imagination in relation to the theory of evolution on which the demonstration and denial of the world of ideas is based could be explicated.
  • محمدحسین زاده
    وجدانیات، که معمولا قسمی از محسوسات یا مشاهدات به شمار آمده اند، در معرفت شناسی نقشی اساسی دارند. در باب محسوسات و وجدانیات، مباحث بسیاری می توان طرح کرد. این نوشتار صرفا به تعریف محسوسات و وجدانیات و جایگاه وجدانیات در برابر محسوسات می پردازد. در تاریخ منطق و فلسفه، برای محسوسات و وجدانیات تعریف رایجی می توان یافت. این تعریف، به رغم شهرت آن، با مشکلات بسیاری روبه روست. محقق طوسی تعریف دیگری ارائه کرده است. تعریف وی نیز مدافعانی دارد، و شماری از متفکران آن را از وی اقتباس کرده اند. باید اذعان داشت که این تعریف پاره ای از مشکلات را مرتفع می سازد، اما خود نیازمند اصلاح است.
    به نظر می رسد منشا لزوم تجدید نظر در هر دو تعریف این است که علم انسان به احوال، قوا، و انفعالات نفسانی خود، همچون علم او به ذات و افعالش، حضوری است. از این روی، از منظر ما گزاره های وجدانی یا وجدانیات صرفا گزاره هایی اند که از علوم حضوری حکایت می کنند. اما محسوسات گزاره هایی هستند که عقل از راه حواس ظاهری یا باطنی، نظیر حس مشترک، واهمه و متصرفه، بر مفاد آنها صحه می گذارد. بر این اساس، از آنجا که میان محسوسات و وجدانیات تمایزی اساسی وجود دارد، وجدانیات را باید از محسوسات جدا ساخت و قسیم آنها قرار داد. وجدانیات گزاره هایی واقعا بدیهی بوده، و فراتر از محسوسات اند، و بلکه معتبرترین معرفت های حصولی به شمار می آیند.
    کلید واژگان: محسوسات ظاهری, محسوسات باطنی, وجدانیات, گزاره های حاکی از علوم حضوری, حواس باطنی
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال