امکان سنجی تعیین نواحی کاشت محصولات گندم (Triticum aestivum L.) و کلزا (Brassica napus L.) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوضه مارون استان خوزستان)

یکی از روش¬های موثر برای مطالعه و شناسایی پتانسیل اراضی کشاورزی، پهنه¬بندی آن¬ها است. در این تحقیق به¬منظور امکان¬سنجی تعیین نواحی کاشت محصولات گندم (Triticum aestivum L.) و کلزا (Brassica napus L.) در حوضه مارون استان خوزستان که یکی از مهم ترین استان¬های تولیدکننده محصولات کشاورزی است، از برنامه سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده گردید. ازاین¬رو تمام لایه¬های اطلاعاتی زراعی- بوم¬شناختی شامل اقلیم (دما و بارش) ، توپوگرافی (شیب و ارتفاع) ، خاک (بافت، pH، شوری و کربن آلی) به همراه پتانسیل منابع آبی، پس از وزن¬دهی با روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه و مطابق با نیازمندی¬های محیطی محصولات گندم و کلزا، بر اساس دستورالعمل فائو، طبقه¬بندی شدند. لایه¬های همپوشانی شده به عنوان معیاری برای قضاوت در خصوص تناسب اراضی برای محصولات گندم و کلزا لحاظ گردید و نقشه¬های حاصل از آن¬ها بر اساس معیارهای موجود و دستورالعمل فائو در پنج طبقه بسیار مناسب، مناسب، تناسب متوسط، تناسب کم و نامناسب طبقه¬بندی شدند. نتایج نشان داد که 4/7 و 8/9 درصد از کل سطح اراضی موجود در محدوده مطالعاتی، به¬ترتیب در طبقات بسیار مناسب و مناسب برای کاشت هر دو محصول قرار گرفتند. در حالی که 2/57 درصد از کل اراضی در طبقات تناسب متوسط و تناسب کم و 6/25 درصد باقیمانده نیز در طبقه نامناسب واقع شدند. در این طبقه¬بندی عوامل شوری خاک و دسترسی به منابع آب (بارش و پتانسیل منابع آبی) ، عوامل محدودکننده اصلی بودند. این نتایج می¬تواند به سیاست¬گذاران، برای طراحی الگوی کشت مناسب در جهت حاصلخیزی خاک، کمک نماید.