حقوق بشر اسلامی در مقایسه با حقوق بشر غربی: جهان شمولی یا نسبی گرایی

مقاله حاضر دربرگیرنده بررسی تطبیقی رویکرد اسلامی و رویکرد غربی به حقوق بشر بوده و جهت گیری کلی این بررسی را متمرکز بر دو موضوع جهان شمولی یا نسبیگرایی حقوق بشر مینماید. سوال اساسی در این مقاله عبارت از آن است که مواضع حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر غربی در خصوص رهیافتهای جهان شمولی و نسبیگرایی حقوق بشر چه تفاوتهایی دارند. در مقام پاسخ به این سوال میتوان اذعان داشت که رویکرد حقوق بشر غربی مدعی جهان شمولی این حقوق بوده و به فرامکانی و فرازمانی بودن آنها صرف نظر از تنوع فرهنگها، قومیتها و مذاهب مختلف معتقد است و از اینرو حقوق بشر خودیافته را قابل تعمیم به دیگر نقاط جهان میانگارد. رویکرد حقوق بشر اسلامی نیز با تاکید بر فطرت خداگونه انسان که وجه اشتراک همگی ابناء بشر است، به جهان شمولی حقوق بشر و فرازمانی و فرامکانی بودن آنها باور دارد؛ با این وجود رویه دولتهای اسلامی در مواجهه با رویکرد تحمیلی غرب در حوزه حقوق بشر، متمایل به نسبیگرایی است تا از این طریق از اجرای حقوق پردازششده در جوامع غربی بگریزد. مقاله پیشرو ضمن تایید فرضیه به این نتیجه میانجامد که تفاوت موجود میان رویکرد و رویه دولتهای اسلامی در خصوص موضوع از آن حیث که اولی جنبه غیرپدیدارشناسانه و دومی جنبه پدیدارشناسانه دارد، قابل توجیه است. مضافا آن که موضع روشنفکری دینی را در خصوص موضوع به نقد مینشیند.