تحلیلی از تداوم انقلابیگری روحانیت در جمهوری اسلامی ایران در بستر جامعه شناختی سیاسی

با توجه به اینکه روحانیت در حوزه علمیه ایران نسبت به نظام سیاسی پهلوی، به طور کلی سه رویکرد اصلاح گری، انقلابی گری و محافظه گری/ سنتی داشته است، و از آنجا که انقلاب اسلامی، روحانیت را به صورت بارزی به دو طیف روحانیت انقلابی و روحانیت غیرانقلابی تقسیم کرده است، هدف مقاله حاضر شناساندن نقاط قوت و ضعف رویکرد انقلابی از میان رویکردهای سه گانه روحانیت؛ نسبت به تغییرات سیاسی، اجتماعی در دوران جمهوری اسلامی ایران بوده است. برای دستیابی به چنین هدفی پرسش های اصلی تحقیق این است که عکس العمل های روحانیون انقلابی نسبت به تغییرات سیاسی و اجتماعی چگونه بوده و رویکرد انقلابی در این 38 سال استقرار جمهوری اسلامی ایران، چه جایگاهی را در تجدید بنای محیط اجتماعی و انسانی جدید به خود اختصاص داده است؟ مدعای نویسنده این است که رویکرد انقلابی نتوانسته است به اهداف و آرمان های اجتماعی و سیاسی خود دست یابد، چون از سویی «نه» قادر بوده از سایه سنگین رویکرد سنتی رهایی یابد و «نه» از رویکرد اصلاحی بهره مند شود و از سوی دیگر، به دلیل ضعف درونی خود نتوانسته است تغییرات مورد نظرش را در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عملی کند؛ چون در تفکیک میان دو «من» ، یعنی من انقلابی و من حامی نظام سیاسی دچار مشکل خواهد بود، چون آنچه «من» انقلابی روحانیت از او می خواهد با آنچه «من» حامی نظام سیاسی جمهوری اسلامی از او می خواهد می تواند دو چیز باشد که گاهی نیز به تعارض منجر می شوند و تفکیک این دو «من» کاری بسیار دشوار است. نویسنده تلاش کرده است با روش انتقادی و با رویکرد جامعه شناسی سیاسی به مسئله انقلابی گری حوزویان و مسائل مرتبط با آن به عنوان پدیده ای اجتماعی بپردازد. دستاورد و نتایج این مقاله را می توان برای پژوهش های بنیادی و کاربردی مرتبط با روحانیت بهره برد.