اخلاق در پژوهش بر روی زندانیان: یک مرور نظام مند

توجه به اخلاق خصوصا در پژوهش هایی که سوژه های انسانی دارد امری ضروری است؛ چرا که با نقض اخلاق، هدف اصلی این پژوهش ها که رفاه و آسایش هر چه بیشتر انسان و توجه به کرامت و شان انسانی است محقق نخواهد شد. یکی از مثال های واضح برای استفاده از نمونه های انسانی در پژوهش، پژوهش بر روی زندانیان است. مطالعه حاضر با هدف بررسی مقالات مرتبط با رعایت اصول اخلاقی در پژوهش بر روی زندانیان صورت گرفته است. در این مرور نظام مند، با استفاده از استراتژی جست و جوی سه مرحله ای، مقالات از پایگاه های اطلاعاتی داده های فارسی SID و Irandoc ،Magiran وIran Medex از سال 1380 تا 1396 با کلیدواژه های اخلاق، پژوهش، زندانی، زندان جستجو شدند. مقالات انگلیسی نیز، در پایگاه های اطلاعاتی Scopus ، Pubmed،Web of Science از سال 1970 تا 2017 با کلید واژه های Ethics, Research, Prisoner, Prison جست و جو و استخراج شدند. سپس تمام مقالات مرور شده که دارای معیار ورود به مطالعه بودند مورد بررسی قرار گرفتند. جهت افزایش اعتبار و پایایی مطالعه، دو نفر کیفیت مقالات را به طور جداگانه مورد ارزیابی قرار دادند. مهمترین ملاحظات اخلاقی مطرح شده در مقالات شامل اخذ رضایت آگاهانه، در نظر گرفتن منافع جامعه، حفظ اسرار زندانی، توضیح سود و زیان پژوهش برای زندانیان است. پژوهش پزشکی با استفاده از گروه ها یا جوامع آسیب پذیر تنها در صورتی موجه است که اصول اخلاقی شامل رضایت آگاهانه، در نظر گرفتن منافع آزمودنی و حفظ اسرار با هدف پاسخگویی به نیازهای سلامت و اولویت های همان گروه یا جامعه طراحی و اجرا شود و احتمال معقولی وجود داشته باشد که همان گروه یا جامعه از نتایج آن پژوهش سود خواهد برد.