عدل الهی و اختلافات در آفرینش

مساله ی شرور از دیرباز به عنوان چالشی در برابر عدل و حکمت الاهی مطرح بوده است. تفاوت‎ها و گوناگونی آفریده ها و سر آن، به عنوان نمونه ای شاخص از شرور در کلام جدید و فلسفه دین مورد بررسی‎های فراوان قرار گرفته و در نتیجه دیدگاه های متعددی در تبیین و تفسیر آنها ابراز شده است. برخی مادی‏گرایان وجود تفاوت‎ها را شاهد و قرینه ای بر ظلم و تبعیض دانسته اند، اما اندیشمندان اسلامی با تبیین و تحلیل های متنوعی از تفاوت‎ها، به سازگاری و حتی تلازم آنها با عدل و حکمت الاهی پرداخته اند. ناکافی بودن تبیین اشاعره در پاسخ به سوالات و شبهات مطرح شده، عدم طرح تفصیلی بحث توسط متکلمان پیشین عدلیه و طرح شبهات جدید موجب شد تا اندیشمندان معاصر امامیه به طور مبسوط به تحلیل و تبیین این مساله بپردازند. بهره‏گیری از روش لمی برای اثبات عدالت الاهی، ذاتی دانستن اختلاف اشیاء، تلازم نظام احسن و غایت نهایی با ضرورت تفاوت‎ها، تاثیر گذاری مبادی قابلی و وسایط اختیاری و غیر اختیاری در به وجود آمدن تفاوت‎ها، از مهم ترین پاسخ ها و تبیین های ارائه شده از طرف متکلمان معاصر است که در این نوشتار مورد ارزیابی قرار گرفته اند.