مرگ سیاست و تنسوژهی دیاسپوریک: از آنتیگونهی سوفوکلس تا آتش خانگی کامیلا شمسی

در تعاریف جدید قدرت و حاکمیت، با شبکه ی پیچیده ای از روابط و تعاملات قدرت روبه رو می شویم که از پایین ترین سطوح زیستی نشات می گیرند. این مقاله بر آن است تا با مطالعه ی ادبیات تن بنیاد از آنتیگونهی سوفوکلس تا امروز، بازنمون تعارض تن سوژه ی دیاسپوریک با سیاست های زیستی حاکمیت را در اقتباسی معاصر واکاوی کند. مفهوم سوژه ی بدنمند که وامدار مباحث پدیدارشناختی موریس مرلوپونتی است، در پیوند با نظریه ی زیست قدرت میشل فوکو، حیات برهنه و زیست سیاست جورجو آگامبن و مفهوم مرگ سیاست آشیل امبمبه ابعاد تازه ای پیدا کرده است. مروری تطبیقی بر آنتیگونه ی سوفوکلس و آتش خانگی کامیلا شمسی نشان می دهد که در دوران پسااستعمار، مرگ سیاست به شکلی دیگر باقی است و حیات و ممات مهاجران، این تن سوژه های دیاسپوریک، را تحت کنترل دارد. اما آیا سوژه ی دیاسپوریک همواره تسلیم این سیاست ها می شود؟ همان طور که در آنتیگونه، برادر یاغی دو کالبد زیستی و سیاسی دارد و بعد از مرگ هم به چالش حکومت ادامه می دهد، در آتش خانگی نیز تن سوژه ی دیاسپوریک در دو لایه ی زیستی و سیاسی معنا می یابد. او نخست با پیوستن به داعش مقابل قانون حاکم قرار می گیرد و به نمادی از بدنه ی قدرت معارض تبدیل می شود، اما بعد از مرگ در پی احقاق حق تدفین خود در وطنی که او را خائن و دشمن مردم می نامد، مصرانه سیاست های قدرت مسلط را به چالش می کشد. در آتش خانگی لجستیک جسد، اصل خاک، مساله ی وطن، و سیاست های دوگانه ی زیست/مرگ در حق نسل دوم مهاجران مفاهیمی بدیع اند که این اقتباس را به زبرمتنی قابل تامل بدل کرده اند.