تحلیل انسجام غیرساختاری در سوره لیل با رویکرد زبان شناختی نقش گرا

ارتباط و انسجام میان اجزای مختلف سوره‏های قرآن موضوعی است که از قرن‏ها پیش در سخن قرآن‏پژوهان غربی و شرق‏شناسان جایگاه خاصی یافته و برخی همانند نولدکه، بلاشر، کارلایل، گلدزیهر و...، با طرح ادعاهایی بی‏دلیل و بر خلاف روایات تاریخی تلاش کرده‏اند موضوع انسجام در قرآن کریم را بشری و سلیقه‎ای قلمداد کنند. این پژوهش بر آن است با نگاهی فراجمله‏ای و متن‏بنیاد با اتکا به نسخه تکامل‏یافته از نظریه نظام‏مند نقش‏گرای دستوری هالیدی و نیز مفهوم هماهنگی انسجامی که رقیه حسن مطرح نمود، عوامل انسجام و هماهنگی انسجامی را در تمام آیات سوره «لیل»، به صورت گزینشی و استقرایی به بوته نقد و ارزیابی توصیفی- تحلیلی و آماری گذاشته است تا ضمن ارائه پاسخی عملی و کاربردی به اتهامات ناروای مستشرقان و قرآن‏پژوهان غربی در موضوع انسجام قرآن نشان دهد که سوره لیل از قرآن کریم کاملا منسجم و دارای هماهنگی انسجامی است و ادعای مدعیان غربی و شرق‏شناسان در مورد بی‏نظمی و عدم تناسب و همبستگی آیات قرآن و اسلوب آن، به‏ویژه در خصوص سوره لیل در این مطالعه موردی، بی‏اساس و فاقد وجاهت منطقی و علمی است. دستاورد پژوهش که به شیوه توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، نشان داد که: 1. متن سوره لیل باتوجه به شاخص های هالیدی و حسن درصد بالایی از انسجام متنی نزدیک به 96% را داراست. 2. عامل انسجامی جزء و کل در متن سوره بیشترین کاربرد را دارد. 3. به‏جز عامل نام‏گذاری، تمامی عوامل واژگانی و دستوری در متن سوره حضور فعال دارند.