اثر الگوی کاشت و منبع کود بر خصوصیات گیاهی بزرک (Linum usitatissimum L.) و نخود(Cicer arietinum L.) در کشت مخلوط

به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و منبع کود بر خصوصیات گیاهی زراعی نخود و بزرک در شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96- 1395 در مزرعهای در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل الگوی کاشت در شش سطح: کشت خالص نخود، کشت خالص بزرک، کشت مخلوط جایگزین با نسبت یک ردیف بزرک و یک ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و دو ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و چهار ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت چهار ردیف بزرک و  دو ردیف نخود و منبع کود در چهار سطح: عدم مصرف کود (شاهد)، 100 درصد کود شیمیایی (NPK)، کود زیستی (فسفات بارور2 + ازتو بارور1 + پتا بارور2+ سولفوبارور1) و ورمی کمپوست (10 تن در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که الگوهای کاشت مخلوط و منابع کودی بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، میزان و عملکرد روغن بزرک و عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد گره های ریشه و میزان پروتئین دانه نخود تاثیر معنی داری داشتند. بیشترین عملکرد دانه هر دو گونه از تیمار کشت خالص به دست آمد (بزرک 945 و نخود 629 کیلوگرم در هکتار)، اما میانگین عملکرد هر یک از دو گیاه در واحد سطح یکسان بیشتر از عملکرد دانه مورد انتظارآنها بود (بزرک 5/161 و نخود 5/128 کیلوگرم در هکتار). میزان روغن دانه بزرک به میزان 6/6 درصد و میزان پروتئین دانه نخود به میزان 2/20 درصد در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص بالاتر بود. نتایج نشان داد که مصرف منابع کودی به خصوص ورمی کمپوست باعث بهبود خصوصیات گیاهی مورد مطالعه در هر دو گیاه نسبت به شاهد شد. بیشترین نسبت برابری زمین کل (55/1) از کشت مخلوط چهار ردیف نخود و دو ردیف بزرک در تیمار عدم مصرف کود بدست آمد که معادل 55 درصد افزایش در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص دو گونه بود. با توجه به اهداف کشاورزی پایدار با هدف کاهش مصرف نهاده های شیمیایی، در این آزمایش تیمار عدم مصرف کود برای نسبت کشت مخلوط چهار ردیف نخود و دو ردیف بزرک مناسب تر بود.