نقش مردم در سیاست، مبانی و پیامدهای آن در اندیشه سیاسی امام خمینی

امام خمینی با نقد دموکراسی غربی و حکومت های اقتدارگرا، مبنای نظام سیاسی مردم سالار واقعی را در دین و دخالت مردم جستجو می کند. مردم درحکومت اقتدارگرا، فاقد نقش تعیین کننده در اداره جامعه یا نقش تشریفاتی دارند و قدرت به صورت عنان گسیخته در اختیار عده ای است. در حکومت مردم سالاری دینی، مردم در سرنوشت جامعه سهیم و امور جامعه با مشارکت و دخالت آنها رقم می خورد و قدرت توسط مردم کنترل می گردد. با توجه به تعیین کننده بودن نقش مردم در اندیشه سیاسی و روش حکومت داری وی، این مقاله سه محورمهم مرتبط را مورد بررسی قرار داده است. محور اول به رابطه دین و سیاست، محور دوم، مشارکت مردم و محور سوم به مبانی آن در اندیشه امام پرداخته است. یافته های مقاله با استناد به آثار ایشان نشان می دهند که وی در رابطه دین و سیاست، ضد تقلیل گرا است. در محور دوم، کلیدی ترین مفهوم در آثار وی در حوزه مشارکت مردم در جامعه، عبارت «تعیین سرنوشت» بدست مردم است و مردم، نقش بنیادین در سه سطح سیاسی، مدنی و اجتماعی(تاسیس نظام سیاسی، نظارت بر نظام سیاسی و حمایت از نظام سیاسی) دارند. این سطوح مشارکت، نشانه های یک جامعه دموکراتیک پایدار هستند. در محور سوم، مهمترین مبانی مشروعیت مشارکت مردم در اداره جامعه، رویکرد وی به خطابات شرعی قانونی، منطقه فراغ، فرهنگ عمومی، حق طبیعی، عرف عقلایا عقل اجتماعی و قانون اساسی است. از این روی، فهم صحیح این مبانی برای رسیدن روش حکومت داری امام، موثر خواهند بود.