معرفی و تحلیل سبکی نسخه خطی طب منظوم موسوم به «پرسش های کسری از ارسطو در طب»

بررسی منظومه های طبی بیانگر آن است که سرایش این قبیل منظومه ها، از قرن چهارم هجری به این سو آغاز شده است؛ قدیمی ترین متن شناخته شده در این نوع، دانشنامه حکیم میسری (نوشته شده 370ق) است؛ از آن زمان تاکنون، رساله های منظوم گوناگونی به صورت مفصل یا موجز، در طب سروده شده است که جز تعدادی اندک، بسیاری از آن ها، هنوز به صورت نسخ خطی در کتابخانه های مختلف ایران، پاکستان، ترکیه، هندوستان، کشورهای اروپایی، آمریکا و... پراکنده است. از منظر سبک شناسی، منظومه های طبی به سبب روانی مطالب نسبت به نثر، از آنجا که بهتر به خاطر سپرده می شدند، در نزد دانشجویان طب در قرون گذشته، خواستار فراوان داشتند؛ این مزیت، هرچند در سطوح ابتدایی و میانی آموزش طب، کارآمد بود، به علت ایجاز فراوان مطالب و التزام سراینده به بحور و اوزان عروضی، و رعایت قوافی و هنجارهای نظم فارسی، در سطوح تخصصی و عالی تر آموزش پزشکی، چندان راهگشا و کاربردی نبوده است. در مقاله حاضر، یکی از منظومه های مختصر و بسیار مهم در طب فارسی (محفوظ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی) از منظر محتوا و سبک معرفی شده است؛ اگرچه در مقدمه متن حاضر، از گفت وگوی انوشیروان و ارسطو در مسائل طبی سخن به میان آمده است، این سخن، از حد اشتهار انوشیروان و روزگار وی به دانش گستری و علم دوستی، فراتر نمی رود و محتوای رساله به هیچ عنوان، از آثار پیش از اسلام نمی تواند بود. سراینده این منظومه و زمان دقیق سرایش آن مشخص نیست، اما بنا به پاره ای شواهد و قراین سبکی، می توان آن را از آثار حوالی قرون هفتم تا نهم هجری محسوب کرد. تاریخ کتابت منظومه طبی حاضر، سال 1241ق، هم روزگار با عصر پادشاهی «فتحعلی شاه قاجار» (12121250ق) است.