مقایسه تطبیقی جایگاه سیاسی قضات در عصر خلافت عباسی (656-132 ھ ق) و امپراطوری عثمانی (1341-699 ھ ق)

قضاوت از مناصبی است که ابتدا در ذیل وظایف خلیفه قرار داشت و  به تدریج به دیگران تفویض شد. لیکن خلفای عباسی در صدد بودند به رغم تفویض قضاء به دیگران، همچنان از موقعیت دینی آن برای خود بهره سیاسی ببرند. در حکومت عثمانی  نیز سلاطین مدعی حاکمیت اسلامی بودند؛ از این رو ملزم شدند حکومت خود را با خمیرمایه شریعت بنیان نهند. در نتیجه این رویکرد، قضات به عنوان بازوان دولت در اجرای شریعت در بدنه دولت نقش ممتازی یافتند. این پژوهش تلاش نمود تا با روش توصیفی- تحلیلی، با استناد به منابع تاریخی، جایگاه سیاسی قضات در دوره عباسی و دوره عثمانی را به صورت تطبیقی مورد مقایسه قرار دهد. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که خلفای عباسی با ایجاد منصب قاضی القضاتی و استقلال دیوان قضا و سلاطین عثمانی با ایجاد منصب قاضی عسکری و سازمان دادن نظام قضایی با استفاده از نظام مدرسه، موجب ارتقای جایگاه سیاسی قضات شدند.