بررسی ژنتیکی عملکرد گندم و صفات وابسته به آن با استفاده از تجزیه دای آلل تحت شرایط تنش خشکی

افزایش عملکرد دانه مهم ترین هدف به نژادگران در گندم است. از آنجا که عملکرد دانه دارای توارث پلی ژنتیک است، مطالعه آن مشکل است. بر این اساس، به نژادگران غالبا از اجزای عملکرد برای بهبود آن استفاده می کنند. جهت بررسی ژنتیکی عملکرد و صفات وابسته به آن در گندم،آزمایشی در قالب طرح دی آلل 7×7 یک طرفه تحت شرایط تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند طی سال زراعی  95-1394اجرا شد. ژنوتیپ ها شامل هفت والد (الوند، آنفارم9، چمران2، بک کراسروشن، قدس، افق و رقم محلی سرخ دانه) و 21 دورگ حاصل از آن ها طی سال زراعی 96- 95 کشت شدند. تجزیه واریانس نشان داد که در کلیه صفات بین ژنوتیپ ها تفاوت معنی دار وجود داشت.تجزیه دای آلل با روش گریفینگ نشان داد که اثرات GCA و SCAبرای کلیه صفات به استثنای شاخص برداشت معنی دار بود. تجزیه دای آلل به روش هیمن نیز نشان داد که جزء a (واریانس افزایشی)، جزء b (واریانس غالبیت)، جزء b2(فراوانی نابرابر آلل های غالب و مغلوب) و جزء b3 (ترکیب‏پذیری خصوصی) در بیش تر صفات معنی دار بود. جزء b1(هتروزیس) نیز در همه‏ صفات به جزء شاخص برداشت، طول پدانکل، عملکرد زیستی، وزن ساقه و وزن سنبله معنی دار شد و بنابراین هتروزیس برای این صفات وجود داشت. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که رقم محلی سرخ دانه و الوند به عنوان بهترین و رقم های افق، قدس و آنفارم9 ضعیف ترین والدین از نظر ترکیب پذیری عمومی بودند.دورگ های قدس×سرخ دانه و آنفارم9×الوند نیز دورگ های مناسب و دورگ های افق×سرخ دانه و چمران2×سرخ دانه دورگ های ضعیفی در شرایط آب و هوایی بیرجند بودند.