داستان قتل غلام توسط خضر؛ تحلیل و ارزیابی رهیافت های تفسیری

آیات 74 و 80 سوره کهف از نمونه آیاتی به شمار می روند که در نگاهی سطحی با برخی از مبانی اعتقادی و تشریعی اسلام همسو نیستند. حکم به قتل غلام پیش از اثبات جرم او و توجیه این عمل با قرائنی چون علم به کافرشدن وی در آینده یا ترس و اکراه از وقوع این رخداد، اساسی ترین اشکال ظاهری این آیات است. برخی از مفسران کوشیده اند تا با بهره مندی از رهیافت های روایی، ادبی، فقهی، کلامی و عرفانی راه حلی برای این مسئله پیدا کنند. آنان با استناد به ادله نقلی و عقلی، تحلیل هایی از ماجرا ارائه کرده و در این راستا، غالبا از جریان های تفسیری وابسته به آن تاثیر پذیرفته اند. پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی- انتقادی، پس از بازیابی هریک ازاین رهیافت ها، به تبیین نگره های موجود و ارزیابی آنها پرداخته، و تاثیر مکاتب تفسیری مختلف را در تحلیل های مفسران شیعه و اهل سنت در طول تاریخ تفسیر قرآن بررسیده است. دراین میان، به نظر می رسد رهیافت کلامی و به ویژه نگره باورمندی به حکمت الهی بیشتر از راهکارهای دیگر گره گشا بوده، و ضمن هم خوانی با اصول و فروع دین، با سایر رویکردها هم تعارضی نداشته است.
تاریخ ارسال: 19/02/97   |   تاریخ پذیرش: 28/09/97