بررسی فضای سیاسی فرهنگی عربستان در پیش از ظهور با استفاده از روایتی از کتاب الکافی

پیدایش جریان ها و تحولات فرهنگی، سیاسی جوامع اسلامی یکی از مهم ترین مسائلی بوده است که همواره مورد توجه معصومان بوده است. روایت بطشه یکی از آن روایاتی است که درقالب یک سوال وجواب کوتاه، درصدد ترسیم چند چالش اساسی پیش از ظهور و منشا آنها برآمده است؛ از جمله فشار و مقابله شدید سیاسی، فرهنگی عربستان با نشر معارف و فرهنگ شیعه و پنهان گشتن تدریجی علوم اهل بیت: در آن جا و جریان اختلاف و نزاع درونی شیعیان. منشا همه مشکلات در روایت، بسته به جریان فکری حاکم بر عربستان است و در نهایت، با بشارت تحقق جمیع خیر، به مهم ترین چالش روانی شیعیان عصر ظهور، در مواجه با حوادث متصل به ظهور سامان داده است. از جمله فقره های روایت مذکور، مخفی گشتن تدریجی علم مانند خزیدن مار به آشیانه خود، از روی ترس، در منطقه بین دو مسجد مسجدالحرام و مسجدالنبی است. علم با توجه به مبادی مشتق عالم مطرح گردیده است. پنهان گشتن معارف اصیل اسلامی به واسطه سخت گیری شدید حکام عربستان و انتشار دروغ و شایعه در جوامع شیعی به عنوان دو منشا اساسی اختلاف و نزاع معرفی شده است. این وقایع به صورت فترت و دوره متصل با ظهور اتفاق می افتد. بنابراین امام با طرح سوال ابتدایی، چند چالش اساسی شیعیان عربستان و سایر جوامع را مطرح کرده و با اشاره به منشا آن، زیرکانه راه نفوذ و مقابله با آن را اشاره کرده است. نیز ذهنیت ابان به عنوان راوی حدیث مذکور را نسبت به چالش غیبت امام زمان؟عج؟ و حوادث مرتبط با آن را آماده کرده است، و فشار روانی او و جمیع شیعیان را با بشارت امیدبخش ظهور تسکین داده است.