بررسی ویژگی های نحوی، معنایی و کاربردشناختی ساختار «فعل‏تصریف‏‏ فعل‏‏تصریف» بر اساس دستور ساختاری و مقایسه آن با ساختارهای مشابه

این مقاله ساختار «فعل تصریف ‏ ‏‏فعل تصریف» (VinflVinfl) را در زبان فارسی بر اساس رویکرد شناختی دستور ساختاری (Lakoff, 1987; Goldberg, 1995; 2003; 2006) بررسی می کند و هدف اصلی آن بررسی قدرت رویکرد دستور ساختاری در تبیین ساختارهایی است که از دو فعل متوالی تشکیل شده اند. این دستور به شناسایی ساختارهای متعدد از منظر شعاعی پرداخته و با استفاده از شواهد صوری و معنایی آن ها را از یکدیگر تمایز می دهد. در این مقاله، از شواهد صوری و معنایی برای تمایز ساختار «فعل تصریف‏ ‏فعل تصریف» از دیگر ساختارهای مشابه استفاده می‏شود. داده های این پژوهش (در حدود 1300 جمله نمونه) از داستان ها، فیلم های سینمایی و صفحات اینترنتی استخراج شده اند و رویکردی توصیفی‏‏تحلیلی برای مقایسه‏ ساختارهای متعدد به کار رفته است. نگاشت بین مشخصه های معنایی و دستوری ساختار «فعل‏تصریف‏ ‏ فعل‏‏تصریف» ترسیم شده و محدودیت های معنایی همچون نفی ناپذیری و نوع افعال شرکت کننده در ساختارها مشخص شده است. پژوهش حاضر به این نتیجه رسید که در ساختار «فعل تصریف‏‏فعل تصریف» معمولا فعل نخست توصیفی برای فعل دیگر به دست می دهد و فعل دوم معمولا فعلی حرکتی است. از خصوصیات خاص آن می توان به نفی ناپذیری و تمایز آن از «فعل تصریف و فعل تصریف» اشاره کرد. همچنین، ساختار «فعل تصریف‏فعل تصریف» را با ساختارهای مشابه همچون «داشتن تصریف‏‏ فعل تصریف»، «دادن تصریف1-فعل تصریف2»، «فعل (امر)-فعل(امر)» و ساختارهای اصطلاحی همچون «فعل (امر)ببینم»، «زدن تصریف-فعل‏تصریف» و غیره مقایسه کردیم. در مورد ساختار «داشتن تصریف-فعل تصریف» مشخص شد که ساختاری چند معنا است و براساس بافت ممکن است به معنای استمراری، آغازی و آینده به کار رود. مزیت این رویکرد نسبت به دیگر رویکردهای دستوری در این است که هرگاه مشخصات نحوی-معنایی یافت شود، ساختار جدیدی تعریف می شود و بنابراین، ساختارهایی را که نامنظم خوانده می شوند، بر خلاف آن دستورها به خوبی تبیین می کند.