بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی مرتع آلمالیچه شهرستان آباده

تغییر رویکرد جوامع به استفاده از دارو های گیاهی به جایگاه دیرینه گیاهان در بین مردم و شناخت سنتی آنان از گیاهان و پی بردن به آثار سوء دارو های شیمیایی برمی گردد. اتنوبوتانی به معنای دانشی است که بشر از گیاه شناسی و محیط زیست گیاهان دارد. در این تحقیق، یک ارزیابی اتنوبوتانیکی در مرتع آلمالیچه واقع در حدود 70 کیلومتری جنوب شهرستان آباده در استان فارس صورت پذیرفت. شناسایی و معرفی ذخایر بومی گیاهان هر منطقه، اشکال و موارد استفاده سنتی این گیاهان با توجه به تنوع بوم‏ شناختی ایران می تواند فراهم‏ کننده اطلاعات مفیدی در زمینه فعالیت های دارویی و سیستم سلامت جامعه باشد. تحقیق حاضر با هدف شناسایی گیاهان دارویی شهرستان با استفاده از دانش و تجربه بومیان و همچنین معرفی خواص و ویژگی های ناشناخته این گیاهان است.

 در این پژوهش پس از مطالعات پیشتاز و پیمایش صحرایی منطقه تحت مطالعه، لیست گیاهان دارویی منطقه، جمع‏ آوری و با استفاده از منابع معتبر گیاه‏ شناسی شناسایی شد، همچنین با مطالعات اسنادی و همچنین مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته، باورها و دانستنی های جوامع محلی مستندسازی شد. بر این اساس برای هر گونه گیاهی نام علمی، نام محلی، خواص درمانی، اندام مورد استفاده و نحوه مصرف تدوین شد.

 در این مطالعه 79 تعداد گونه دارویی، متعلق به 28 خانواده شناسایی شد. بیشترین سهم در ترکیب گونه ها مربوط به خانواده های Compositae (13 گونه)، Lamiaceae (12گونه)، Apiaceae (10 گونه)،Rosaceae ،Brassicaceae  و Leguminaceae هر کدام با 4 گونه بود. افراد بومی از تمامی گیاهان جمع آوری شده، استفاده خوراکی و دارویی داشتند. از میان مصارف سنتی و محلی نیز بیشترین کاربرد را در درمان بیماری های گوارشی، تصفیه خون و تنظیم فشارخون، قند خون، چربی خون، ضد عفونی کردن، خلط آور و ضد سرفه و سرماخوردگی به خود تخصیص دادند.

 با توجه به بکر بودن منطقه و نبود مستندات کافی در خصوص تعدای از این گیاهان، وجود 79 گیاه دارویی در مرتع آلمالیچه شهرستان آباده، غنای این منطقه را نشان می دهد. متاسفانه به دلیل از بین رفتن سنت ها حجم زیادی از دانش بومی در حال از بین رفتن است؛ بنابراین شناسایی این گیاهان، ثبت و مستندسازی آن ها می تواند جلوی از بین رفتن این دانش را بگیرد.