مطالعه تطبیقی ترتیبات مالی قراردادهای نفتی و منافع کشورهای تولیدکننده نفت

نظام مالی قراردادهای نفتی بالادستی، مجموعه ای از عناصر و ابزارها شامل بهره مالکانه، مالیات ها، مشارکت در تولید، انواع دستمزد (حق الزحمه) و... است که تعیین کننده چگونگی تسهیم منافع و درآمد حاصل از منابع نفت و گاز بین دولت میزبان از یک سو و شرکت های نفتی بین المللی از سوی دیگر است. اینکه دولت ها و شرکت های نفتی کدام یک از ابزارهای مالی را در یک قرارداد نفتی به کار گیرند، به ملاحظات زیادی بستگی دارد. این پژوهش در نظر دارد به روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی ویژگی های اصلی ترتیبات مالی تعدادی از کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت و گاز، به تبیین عوامل تاثیرگذار بر گرایش کشورهای میزبان در به کارگیری هریک از انواع ترتیبات و شروط مالی در قراردادهای نفتی پرداخته، سپس جایگاه قراردادهای جدید نفتی ایران را از این منظر بررسی نماید. با این رویکرد و فارغ از نوع قراردادهای نفتی به کار گرفته شده (شامل امتیازی، مشارکت در تولید و یا خدماتی)، تفاوت های قابل ملاحظه ای در ماهیت ترتیبات مالی قراردادهای نفتی کشورهای مختلف (اعم از کشورهای صنعتی و توسعه یافته در مقایسه با کشورهای درحال توسعه) مشاهده می شود که این تفاوت ها عمدتا برگرفته از شرایط اقتصادی و میزان وابستگی کشورهای تولیدکننده به درآمدهای نفتی و نیز قدرت حاکمیتی و نظارتی کشورها است.