بازشناسی اسلوب بیانی «ما ادراک» در قرآن با کاربرد زبان شناسی تاریخی

یکی از اسلوب های ادبی مختص قرآن در میان نصوص دینی، «ما ادراک‏» است. توجه به این قدمت، اهمیت بازخوانی معنای این اسلوب بیانی را با توجه به اختلاف مفسران در ساختار ادبی آن، روشن می کند. یکی از راه های برون رفت از اختلافات تفسیری در مورد مفاهیم اسلوب های قرآنی، استفاده از دانش معناشناسی تاریخی است. در این مقاله با استفاده از روش های زبان شناسی تاریخی مانند ریشه شناسی و مطالعات زبان های سامی، به دنبال تحلیلی معناشناختی از واژه «دری» و مشتقات آن برای رسیدن به تحلیلی دقیق از ساختار ادبی «ما ادراک» هستیم. دستاورد حاصل نشان می دهد که معنای «دانستن» در این «فعل» از قدمت زیادی نسبت به ریشه «علم» در زبان عربی برخوردار است. همین مطلب نقش بسیار کلیدی در رفع اختلاف ادبا و مفسران درباره تحلیل های ادبی از فعل «دری» و مشتقات آن در قرآن به ویژه در اسلوب بیانی «ما ادراک» دارد. ادبا و مفسران در تبیین این فعل آن را با ماده علم از حیث ادبی مقایسه کردند در حالی که دو ساختار ادبی متفاوت دارند. این اسلوب در قرآن پیرامون بحث قیامت و احوال آن و مقدرات الهی، مطرح می شود و کارکرد بیانی آن با توجه به نتیجه بحث ریشه شناسی ماده «دری» دربردارنده مفاهیمی همچون «تهویل» «تفخیم» و «تعظیم» است.