بررسی تجمع زیستی فلزات در رسوبات و عضله ماهیان رودخانه دز در سال 1393

ضرورت سنجش عناصر در آب زیان به دو مبحث مدیریت زیست بوم ها و سلامت غذایی انسان ها باز می گردد. در پژوهش حاضر غلظت عناصر Cu, Pb, Zn و Cd در رسوبات و بافت عضله چهار گونه ماهی بومی رودخانه دز مورد بررسی قرار گرفت تا آلودگی فلزات و ارتباط آن با عامل وضعیت (CF) و عامل تغلیظ زیستی BCF)) مطالعه گردد. پس از زیست سنجی نمونه های ماهی، هضم نمونه ها با ترکیب یک به چهار اسیدنیتریک به اسیدپرکلریک انجام و غلظت عناصر با دستگاه جذب اتمی اندازه گیری گردید. میانگین غلظت فلزات در رسوبات و بافت عضله به ترتیب روند کاهشی کادمیوم<سرب<مس<روی و سرب<کادمیوم<مس<روی را نشان می دهد. تحلیل آماری نتایج بیان گر بیش ترین هم بستگی بین تجمع فلزات و CF در گونه تویینی و بیش ترین بارگیری آلودگی آن با محاسبه شاخص MPI می باشد. BCF حاصل نیز نشان دهنده روند کاهشی جذب فلزات کادمیوم، روی، مس و سرب از محیط است. از سویی مقادیر CF، از حدود مناسب معرفی شده برای ماهیان آب های آزاد کم تر به دست آمد. هم چنین مقایسه غلظت فلز روی در رسوبات از استاندارد جهانی CaISQG و سطح قابل تحمل IAEA-407 بالاتر و در بافت عضله، غلظت روی و کادمیوم به ترتیب از استانداردهای UK(MAFF) و NHMRC بالاتر می باشد که نشان دهنده سطوح خطرناک آن ها برای سلامتی انسان است. به نظر می رسد شرایط منطقه مورد مطالعه از رودخانه دز در مقایسه با آب های آزاد برای ماهیان نامساعد بوده و بالا بودن غلظت کادمیوم در نمونه های مورد مطالعه را می توان ناشی از پساب زمین های کشاورزی مشرف به رودخانه دانست.