پیشینه تاریخی و تحلیلی بحث درباره انواع ادبی تا پایان قرن هفتم

در این مقاله پیشینه نظری «انوا ع شعر» در آراء قدما تا قرن هفتم با سیر تاریخی تحلیل و بررسی شده است. ضرورت طرح موضوع از آنجا شکل گرفت که ملاحظه شد باوجود گستردگی بحث و نظر درباره تقسیم بندی و تعریف انواع شعر در مطالعات معاصر، آنچه در این حوزه مغفول مانده است، پاسخ به این پرسش است که آیا در نظریه ادبی قدما تعریف و دسته بندی روشنی از انواع شعر وجود داشته است و اگر پاسخ آری است، مبنای تقسیم بندی پیشینیان از انواع شعر چه بوده است. وجود عباراتی در ابیات خاقانی که به صراحت از ده شیوه شاعری نام می برد، این نظریه را قوت می بخشد که در مباحث نظری قدما تعریف و طبقه بندی روشنی از انواع شعر وجود داشته است.بدین منظور آراء قدما تحت چهار عنوان فیلسوفان و منطقیان، ادیبان و بلاغیان عرب، آثار نقد ادبی و بلاغی فارسی و شاعران بررسی شد و این نتیجه به دست آمد که مبحث انواع ادبی (به طور خاص شعر) میان قدما و به ویژه عرب ها، مبحثی کاملا شناخته شده بود و در آثار نقد ادبی و بلاغی آنان، فصل یا دست کم عنوانی به آن اختصاص داده می شد.در حوزه ادب فارسی، مباحث نظریه انواع شعر بسیار متاخرتر از ادیبان عرب و کاملا متاثر از آنان است؛ باوجوداین، جریان ناپیدایی از تحول نظریه انواع شعر و تقسیم بندی آن در دوره های مختلف، در لابه لای ابیات شاعران قابل ردیابی است.