بررسی پراکندگی جغرافیایی جمعیت شهری استانهای نیمه شرقی کشور با رویکرد پدافند غیرعامل

هدف این پژوهش بررسی وضعیت پراکندگی (یکی از عناصر اصلی پدافند غیرعامل)، جغرافیایی جمعیت شهری استان‌های نیمه‌‌شرقی کشور با رویکرد پدافند غیرعامل است. روش کار در این پژوهش ترکیبی از روش‌های اسنادی، توصیفی و تحلیلی است. در این پژوهش برای سنجش وضعیت پراکندگی جغرافیایی جمعیت شهری استان‌های نیمه‌‌شرقی کشور (پدافند غیرعامل)، از مدل‌های مقایسه‌ی درصد جمعیت شهر مرکز استان با مجموع جمعیت شهری سایر شهرستان‌های استان (برای سنجش میزان تمرکز جمعیت در شهر مرکز استان)، قانون رتبه - اندازه زیپف و الگوی نخست شهری، استفاده‌ شده است. نتایج مدل سنجش میزان تمرکز جمعیت در شهر مرکز استان نشان داد که استان‌های خراسان رضوی و کرمان به ترتیب با تجمع 07/64 و 01/34، درصد جمعیت شهری استان در شهر مشهد و کرمان بدترین وضعیت (رتبه پنجم)، و بهترین وضعیت (رتبه اول)، را در بین پنج استان بررسی‌شده دارند. بررسی شاخص نخست شهری در استان‌های مورد بررسی نشان می‌دهد که همه‌ی استان‌های بررسی ‌شده با پدیده نخست شهری مواجه می‌باشند که در این ‌بین شهر مشهد بدترین حالت را در بین استان‌های بررسی ‌شده دارد. نتایج مدل رتبه – اندازه زیپف نشان می‌دهد که جمعیت شهری شهرستان‌های استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و کرمان، نسبت به مدل رتبه - اندازه زیپف فاصله داشته؛ که به ترتیب با 25/51 -، 03/36-، 20/26-، 78 /23- و 26/21-، درصد از بدترین تا بهترین وضعیت قرار دارند که در این ‌بین وضعیت استان‌های خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان از سایر استان‌ها بدتر است. بنا بر نتایج به‌دست‌آمده از مدل‌های مختلف این پژوهش به این نتیجه می‌رسیم که استان خراسان رضوی با تجمع 07/64، درصد جمعیت شهری استان در شهر مشهد، 25/10 برابر بودن جمعیت شهر مشهد نسبت به جمعیت شهری دومین شهرستان استان و کمبود 25/51 - ، درصدی جمعیت شهری استان با جمعیت ایده‌‌آل، بدترین حالت (عدم رعایت پدافند غیرعامل جمعیتی)، را در بین استان‌های موردبررسی دارا است و استان کرمان با تجمع 01/34، درصد جمعیت شهری استان در شهر کرمان، 57/2 برابر بودن جمعیت شهر کرمان نسبت به جمعیت شهری دومین شهرستان استان و کمبود 26/21-، درصدی جمعیت شهری استان با جمعیت ایده‌‌آل، بهترین حالت (رعایت پدافند غیرعامل جمعیتی)، را در بین استان‌های موردبررسی دارا است.