مطالعه تطبیقی برخی از مباحث خداشناسی در نهج البلاغه و حدیقه الحقیقه سنایی

تاثیر مبانی و آموزه های اسلامی بر متون ادب عرفانی امری مبرهن است. دراین بین، نهج البلاغه تاثیر شگرفی بر شاعران عارف نهاده است و بسیاری از آنان کوشیده اند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهج البلاغه و آموزه های متعالی آن بهره مند شوند. سنایی از جمله عارفانی است که در آثار خویش به ویژه در منظومه عرفانی حدیقه الحقیقه از نهج البلاغه تاثیر پذیرفته و میزان این تاثیرپذیری قابل تامل است و می توان ادعا کرد که نهج البلاغه یکی از مهم ترین سرمشق ها و آبشخورهای فکری او در وادی عرفان بوده است. ازاین رو، در این پژوهش می کوشیم تا با رویکرد تطبیقی چیستی خداوند را با تکیه بر سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه و اندیشه های حکیم سنایی غزنوی در حدیقه الحقیقه بکاویم. برآیند پژوهش نشان می دهد که در زمینه خداشناسی مفاهیمی مانند ناممکن بودن شناخت کامل خداوند و ناتوانی عقل و حواس در شناخت پروردگار، محال بودن رویت حق تعالی، بی مکان و بی زمان بودن معبود، نفی جسمانیت خالق، بی نیازی به ابزار در خلقت، دیده نشدن با چشم سر و... در شمار مشترکات اندیشه امام علی(ع) در نهج البلاغه و آراء حکیم سنایی در حدیقه الحقیقه است که یکی در قالب نثری فصیح و بلیغ و دیگری در جامه شعر نمود یافته اند.